(Αναδημοσίευση με μετάφραση από: HERB, “Boost Your Endocannabinoid System With
Omega-3 Fatty Acids” https://herb.co/marijuana/news/omega-3-fatty-acids, Anna
Wilcox, Aug 2, 2016)
Mετάφραση και επιμέλεια : Σίμου Δαλκυριάδη.
Πόσο υγιές είναι το ενδοκανναβινοειδές σου σύστημα; Για να το διατηρήσεις υγιές και
ακμάζον, μην ξεχνάς τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα που είναι απαραίτητα για την καλή υγεία.
Για να είμαστε υγιείς, χρειαζόμαστε ένα υγιές ενδοκανναβινοειδές σύστημα (ΕΚΣ).
Όμως, τι χρειάζεται πραγματικά το ΕΚΣ για να παραμείνει υγιές; Από πού προέρχονται
τα ενδοκανναβινοειδή; Η διατροφή είναι ήδη αρκετά περίπλοκη, αλλά το να τρώει
κάποιος για να υποστηρίξει το ΕΚΣ του ίσως να φαίνεται λίγο περίπλοκο. Δεν χρειάζεται
όμως να είναι. Για να διατηρηθείς ζωηρός και ακμάζων, εδώ θα δούμε το πώς
μπορούμε να ενισχύσουμε το ενδοκανναβινοειδές μας σύστημα με τα ωμέγα-3 λιπαρά
οξέα.
Λειτουργίες του ενδοκανναβινοειδούς συστήματος
“Dr. Raphael Mechoulam on the endocannabinoid system”
(Ο Dr. Raphael Mechoulam σχετικά με το ενδοκανναβινοειδές σύστημα)

YouTube βίντεο διάρκειας 00:19:48, Indicating Medical Marijuana, Δημοσιεύθηκε στις
20 Ιουλίου 2015
Όταν παίρνεις λίγη κάνναβη, επηρεάζεις θετικά το ενδοκανναβινοειδές σου σύστημα
(ΕΚΣ). Το ενδοκανναβινοειδές σύστημα είναι ένα μεγάλο δίκτυο υποδοχέων κυττάρων
που απλώνεται σε όλο το σώμα. Οι δραστικές ενώσεις της κάνναβης, όπως η
ψυχοδραστική THC, συνδέονται με αυτούς τους υποδοχείς και προκαλούν ένα ευρύ
φάσμα επιδράσεων.
[1] “5 Surprising Things To Know About The Endocannabinoid System” (5 εκπληκτικά πράγματα που
πρέπει να γνωρίζεις για το σύστημα ενδοκανναβινοειδών) https://herb.co/marijuana/news/5-
surprising-things-to-know-about-the-endocannabinoid-system
[2] “THC: Everything You Need To Know About Delta9-Tetrahydrocannabinol” (THC: Όλα όσα πρέπει
να ξέρεις για την δέλτα9-τετραϋδροκανναβινόλη) https://herb.co/marijuana/news/what-is-thc
Αυτά τα φυτικά κανναβινοειδή παίρνουν τη θέση πολύ παρόμοιων μορίων που το
σώμα μας παράγει φυσικά. Αυτές οι ανθρωπογενείς ενώσεις ονομάζονται
ενδοκανναβινοειδή.
[3] “Top 10 Cannabinoids And What They Do” (Τα 10 καλύτερα κανναβινοειδή και τι κάνουν)
https://herb.co/marijuana/news/top-10-cannabinoids
Τα ενδοκανναβινοειδή είναι σαν χημικοί αγγελιοφόροι. Κάθε φορά που δεσμεύονται
σε ένα κύτταρο, δίνουν στο κύτταρο σημαντικές οδηγίες. Τα ενδοκανναβινοειδή
ελέγχουν ειδικά μερικές βασικές λειτουργίες στο σώμα. Αυτές οι λειτουργίες
περιλαμβάνουν:
* Ανοσολογική απόκριση
* Διάθεση
* Μνήμη
* Ρύθμιση θερμοκρασίας
* Αναπαραγωγή
* Ύπνος
* Μεταβολισμός
* Ευχαρίστηση
* Πόνος
* Κίνηση
Είναι ασφαλές να πούμε ότι τα ενδοκανναβινοειδή είναι ζωτικής σημασίας για την
καθημερινή υγεία και τη λειτουργία μας. Είναι οι “σκανδάλες” για τις μεγαλύτερες
αλληλεπιδράσεις στο σώμα μας, αλληλεπιδράσεις που μας επιτρέπουν να ζήσουμε την
καθημερινή μας ζωή. Δεν μπορούσαμε να επιβιώσουμε χωρίς αυτά. Αλλά, πώς
μπορούμε να βεβαιωθούμε ότι έχουμε όντως αρκετά από αυτά;
Τα ενδοκανναβινοειδή και τα λιπαρά οξέα
Μπορεί να έχεις ακούσει ότι η κατανάλωση σολομού(*) είναι κάτι καλό για σένα. Μα
γιατί; Γιατί περιέχει απαραίτητα λιπαρά οξέα (essential fatty acids, EFAs), γιαυτό. Τα
ενδοκανναβινοειδή προέρχονται από λιπαρά οξέα. Τα λιπαρά οξέα είναι πρόδρομοι για
τα ενδοκανναβινοειδή. Σημαίνει ότι το σώμα μας δεν μπορεί να δημιουργήσει
ενδοκανναβινοειδή χωρίς να διασπάσει πρώτα λίπη. Έτσι, παρόλο που άκουγες τόσο
καιρό εδώ και εκεί ότι τα λίπη ήταν κακά για σένα, αποδεικνύεται ότι το σώμα μας τα
χρειάζεται για να εκτελεί βασικές λειτουργίες.
(*) Ειδική σημείωση: Τα τελευταία χρόνια, δυστυχώς, με τον τρόπο που χρησιμοποιούμε τους
ωκεανούς και τις θάλασσες, τα έχουμε μετατρέψει σε έναν τεράστιο σκουπιδότοπο. Θεωρούμε ότι
επειδή είναι τόσο τεράστιοι δεν θα υπάρξει πρόβλημα να θάψουμε εκεί τεράστιες ποσότητες
πλαστικού και να επιτρέψουμε να γίνουν μολύνσεις από πετρελαιοκηλίδες και πυρηνικά απόβλητα.
Νομίζουμε ότι αν δεν είναι στην γειτονιά μας δεν θα μας επηρεάσουν. Δυστυχώς για ακόμα μια
φορά κάνουμε λάθος, τα κοπάδια σολομού και τόνου, όσα έχουν μείνει, τρέφονται και μεγαλώνουν
μέσα σε αυτόν τον σκουπιδότοπο και απορροφούν μεγάλες ποσότητες από βαρέα μέταλλα και άλλες
μολύνσεις και αυτά καταλήγουν στο πιάτο μας και στα παράγωγα ιχθυέλαια. Ο σολομός ήταν κάποτε
ένα πολύ ξεχωριστό έδεσμα, πλέον μπορεί να είναι μια πραγματική βόμβα μόλυνσης.
[4] Shaan S. Naughton, Michael L. Mathai, Deanne H. Hryciw, Andrew J. McAinch “Fatty Acid
Modulation of the Endocannabinoid System and the Effect on Food Intake and Metabolism”
(Διαμόρφωση λιπαρών οξέων του ενδοκανναβινοειδούς συστήματος και η επίδραση στην πρόσληψη
τροφής και μεταβολισμό) International Journal of Endocrinology Volume 2013 (2013), Article ID
361895, 11 pages
http://www.hindawi.com/journals/ije/2013/361895/
Περίληψη
“Τα ενδοκανναβινοειδή και οι συζευγμένοι με την πρωτεΐνη G-υποδοχείς τους (G-protein coupled
receptors, GPCR) είναι μια τρέχουσα ερευνητική εστίαση στον τομέα της παχυσαρκίας λόγω του
ρόλου του συστήματος στην πρόσληψη τροφής και του μεταβολισμού γλυκόζης και λιπιδίων. Είναι
σημαντικό ότι τα υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα συχνά έχουν υψηλότερα επίπεδα κυκλοφορίας
των ενδοκανναβινοειδών, του ανανδαμιδίου (anandamide, AEA) και της 2-αραχιδονουολικής
γλυκερόλης (2-arachidonoyl glycerol, 2-AG) που προέρχονται από το αραχιδονικό οξύ (arachidonic
acid) και ένα τροποποιημένο πρότυπο έκφρασης του υποδοχέα. Συνεπώς, αυτό οδηγεί σε αύξηση
των ερεθισμάτων ορεξογόνου, μεταβολές στη σύνθεση λιπαρών οξέων, ευαισθησία ινσουλίνης και
χρησιμοποίηση γλυκόζης, με προτιμησιακή αποθήκευση ενέργειας στον λιπώδη ιστό. Δεδομένου ότι
τα ενδοκανναβινοειδή είναι προϊόντα διαιτητικών λιπών, η τροποποίηση της διαιτητικής πρόσληψης
μπορεί να διαμορφώσει τα επίπεδα τους, με τα ενδοκανναβινοειδή που βασίζονται σε
εικοσαπεντανοϊκό και δοκοσαεξανοϊκό οξύ να είναι ικανά να εκτοπίσουν το αραχιδονικό οξύ από τις
κυτταρικές μεμβράνες, μειώνοντας την παραγωγή ΑΕΑ και 2-AG. Παρομοίως, το ελαϊκό
αιθανολαμίδιο (oleoyl ethanolamide), ένα προϊόν ελαϊκού οξέος, προκαλεί κορεσμό, μειώνει τις
συγκεντρώσεις των κυκλοφορούντων λιπαρών οξέων, αυξάνει την ικανότητα για β-οξείδωση και
είναι ικανό να αναστέλλει τη δράση των ΑΕΑ και 2-AG στον λιπώδη ιστό. Έτσι, η κατανόηση του
τρόπου με τον οποίο τα διαιτητικά λίπη μεταβάλλουν τη δραστηριότητα του ενδοκανναβινοειδούς
συστήματος είναι ένας σχετικός τομέας έρευνας που οφείλεται σε μηνύματα δημόσιας υγείας που
προωθούν μια στροφή προς τα φυτικά λιπαρά, τα οποία είναι πλούσιες πηγές προδρόμων λιπαρών
οξέων ΑΕΑ και 2-AG, ενδεχομένως ενθαρρύνοντας την υπερβολική πρόσληψη ενέργειας και της
αύξησης του βάρους”.
Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι EFAs, τα Ωμέγα-6 και τα Ωμέγα-3. Δυστυχώς, το σώμα μας
δεν μπορεί να φτιάξει αυτά τα ίδια τα λιπαρά οξέα. Αντίθετα, πρέπει να τα πάρουμε
από διαιτητικές πηγές.
Πηγές βασικών ωμέγα-3 λιπαρών οξέων
Ευτυχώς, υπάρχει ένας αρκετά μεγάλος κατάλογος τροφίμων που περιέχουν EFAs. Εδώ
είναι μερικά από τα πιο κοινά:
* Ωμέγα-3: Ψάρια (σολομός, σαρδέλες, τόνος)
* Ωμέγα-3: Ξηροί καρποί και σπόροι (λινάρι, καρύδια, κάνναβη, σπόροι chia)
* Ωμέγα 3: Αυγά (που προέρχονται από εκτροφές σε ή με τροφές από, βοσκότοπους)
* Ωμέγα-3: Συμπληρωματικά ιχθυέλαια (ιχθυέλαιο, λάδι σολομού)
* Ωμέγα-6: Ζωικά κρέατα
Φυτικές και ζωικές πηγές
Η ποιότητα είναι βασική στα απαραίτητα λιπαρά οξέα. Δεν θα σου δώσουν όλες οι
πηγές τα ίδια οφέλη. Οι φυτικές πηγές ωμέγα-3, για παράδειγμα, είναι πιο δύσκολες
για το σώμα μας από ότι είναι από τα ψάρια. Τα φυτά περιέχουν άλφα-λινολενικό οξύ
(alpha-linolenic acid, ALA), ενώ οι πηγές από θαλασσινά περιέχουν εικοσαπεντανοϊκό
οξύ (eicosapentaenoic acid, ΕΡΑ) και εικοσιδιεξαενοϊκό οξύ (docosahexaenoic, DHA).
Τα EPA και DHA είναι ζωτικής σημασίας για τη δίαιτά μας, γι’ αυτό και οι χορτοφάγοι
πρέπει συχνά να παίρνουν συμπληρώματα. Υπάρχουν προϊόντα χορτοφαγικών φυκιών
που παρέχουν DHA. Το συμπλήρωμα DHA από φύκια είναι πιθανόν τόσο
αποτελεσματικό όσο το DHA με βάση τα ψάρια και μπορεί ακόμη και να βελτιώσει τη
χοληστερόλη. Ωστόσο, απαιτείται περισσότερη έρευνα για το συγκεκριμένο
συμπλήρωμα.
Είναι όλα θέμα ισορροπίας
Μην παραβλέπεις όμως και τα φυτικά λιπαρά οξέα. Οι Δυτικοί, γενικά, δεν παίρνουν
αρκετά ωμέγα-3 λιπαρά οξέα ούτως ή άλλως. Για βέλτιστη υγεία, πρέπει να
επιδιώξουμε μια καλή ισορροπία μεταξύ θαλασσινών και φυτικών πηγών. Και για να
κάνουμε τα πράγματα λίγο πιο περίπλοκα, χρειάζεται προσοχή και στην αναλογία
ωμέγα-3 και ωμέγα-6 στη διατροφή σου, που είναι επίσης σημαντική.
Τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ωμέγα-6 λιπαρά οξέα είναι τα πιο κοινά στις
δυτικές κοινωνίες και διατροφικές κουλτούρες. Τα κρέατα των ζώων, τα φιστίκια και οι
ηλιόσποροι είναι όλα καλές πηγές ωμέγα-6. Ωστόσο, τρώγοντας πάρα πολλά ωμέγα-6
και όχι αρκετά ωμέγα-3 μπορεί να μας βάλει σε μια προ-φλεγμονώδη κατάσταση. Στην
ιδανική περίπτωση, θέλουμε μια αναλογία 1:1 για τα ωμέγα-6 με τα ωμέγα-3.
Αυτή τη στιγμή, οι Δυτικοί καταναλώνουν κάπου μεταξύ 15:1 έως και 16,7:1. Αυτό είναι
ένα πρόβλημα δεδομένου ότι τα ωμέγα-6 λιπαρά οξέα είναι προ-φλεγμονώδη. Χωρίς
την ισορροπία των ωμέγα-3, η κατανάλωση πάρα πολλών λιπαρών ωμέγα-6 αυξάνει τη
φλεγμονή στο σώμα. Πόσο σημαντικό είναι αυτό; Οι δίαιτες που είναι πολύ υψηλές σε
λιπαρά ωμέγα-6 αυξάνουν τον κίνδυνο για τα παρακάτω:
* Καρδιαγγειακή νόσο
* Καρκίνο[5]
* Διαβήτη
* Αυτοάνοσες ασθένειες (όπως η αρθρίτιδα)[6]
* Νόσος του Alzheimer και άνοια [7]
[5] https://herb.co/marijuana/news/cancer-institute-finally-admits-marijuana-kills-cancer
[6] https://herb.co/marijuana/news/can-cannabis-treat-arthritis-pain-and-inflammation-heres-whatresearch-is-saying
[7] https://herb.co/marijuana/news/cannabis-cure-for-alzheimers
Όταν αντικαθιστάς μερικά από αυτά τα λιπαρά ωμέγα-6 για ωμέγα-3, ο κίνδυνος αυτών
των πραγμάτων μειώνεται. Έτσι, αντί για ένα χάμπουργκερ δοκίμασε ένα φιλέτο
σολομού με μερικούς σπόρους κάνναβης στην κορυφή. Προτίμησε μια σαλάτα τόνου
αντί για ένα σάντουιτς με ζαμπόν. Ρίξτε μερικούς σπόρους λινάρι σε ένα smoothie ή
μερικά καρύδια πάνω στο πρωινό σου με βρώμη. Όταν είναι δυνατό, να αγοράζεις
αυγά που προέρχονται από κότες που έχουν εκτραφεί σε βοσκότοπους (και όχι σε
κλειστές φάρμες αυγοπαραγωγής).
Ο ρόλος των λιπαρών οξέων στο σώμα
Το ενδοκανναβινοειδές σύστημα ελέγχει σχεδόν τα πάντα μέσα στο σώμα μας. Έτσι,
μπορείς πιθανώς να φανταστείς το γιατί θα ήταν σημαντικό να αποκτήσεις αρκετά από
αυτά τα απαραίτητα λιπαρά οξέα. Συνολικά, τα EFAs έχουν τα ακόλουθα οφέλη όταν
καταναλώνονται με τις σωστές αναλογίες (και ποσότητες):
* Δημιουργία υγιών κυττάρων
* Υποστήριξη θυρεοειδούς και επινεφριδίων
* Ανάπτυξη εγκεφάλου και νευρικού συστήματος
* Ορμονική ισορροπία
* Ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης
* Υποστήριξη της υγιούς ηπατικής λειτουργίας
* Ρύθμιση της πήξης του αίματος
* Υγιές δέρμα και μαλλιά
* Υγιής έλεγχος της χοληστερόλης (ή χοληστερίνης)
* Μειωμένη φλεγμονή
Κίνδυνοι ανεπάρκειας λιπαρών οξέων
Χωρίς λιπαρά οξέα, το ενδοκανναβινοειδές σας σύστημα δεν μπορεί να λειτουργήσει
σωστά. Αυτό δημιουργεί ένα ευρύ φάσμα προβλημάτων υγείας. Για παράδειγμα, τα
χαμηλά επίπεδα ωμέγα-3 λιπαρών οξέων μπορούν να κάνουν έναν αριθμό από
πράγματα στην ψυχική σου υγεία[8]. Μια μελέτη του 2011[9] διαπίστωσε ότι η
έλλειψη ωμέγα-3 προκάλεσε διακοπή στους υποδοχείς κανναβινοειδών[10] σε
ποντίκια. Ως αποτέλεσμα, η συμπεριφορά των τρωκτικών άλλαξε. Βασικά, έδειξαν
σημάδια διαταραχής της διάθεσης.
[8] “Cannabis And Mental Health: Does It Help?” (Κάνναβη και ψυχική υγεία: Βοηθάει;)
http://herb.co/2016/02/22/cannabis-mental-health-help/
[9] Lafourcade M, Larrieu T, Mato S, Duffaud A, Sepers M, Matias I, De Smedt-Peyrusse V, Labrousse
VF, Bretillon L, Matute C, Rodríguez-Puertas R, Layé S, Manzoni OJ “Nutritional omega-3 deficiency
abolishes endocannabinoid-mediated neuronal functions” (Η διατροφική ανεπάρκεια ωμέγα-3
καταργεί τις νευρωνικές λειτουργίες που προκαλούνται από τα ενδοκανναβινοειδή)
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21278728
Περίληψη
“Οι συνέπειες της επιδημίας της παχυσαρκίας που οι πληγές της αναπτύσσονται στις κοινωνίες μας
είναι η λανθασμένη διατροφή και οι βιοχημικές ανισορροπίες που προκύπτουν. Χαμηλά επίπεδα
βασικών n-3 πολυακόρεστων λιπαρών οξέων (n-3 polyunsaturated fatty acids, n-3 PUFAs) έχουν
συνδεθεί με νευροψυχιατρικές ασθένειες, αλλά οι υποκείμενες συναπτικές αλλοιώσεις είναι ως επί
το πλείστον άγνωστες. Διαπιστώσαμε ότι η διατροφική ανεπάρκεια διαχρονικά των n-3 PUFAs
εξαλείφει ειδικά τη μακροχρόνια συναπτική πλαστικότητα (Long Term Potentiation and Depression)
που προκαλείται από τα ενδοκανναβινοειδή στον προληπτικό προμετωπιαίο φλοιό και στα nucleus
accumbens (περιοχές του εγκεφάλου) [δηλ. αφαιρεί την δυνατότητα ελέγχου πάνω σε συνάψεις
περιοχών του εγκεφάλου από τα ενδοκανναβινοειδή]. Σε ποντικούς με έλλειψη n-3, οι
προσυναπτικοί υποδοχείς CB(1) κανναβινοειδών (CB(1)Rs) που απαντούν κανονικά στα
ενδοκανναβινοειδή αποσυνδέθηκαν από τις πρωτεΐνες G(i/o) τελεστές τους. Τέλος, η επαγόμενη από
την διατροφή μείωση των λειτουργιών CB(1)R στις δομές ελέγχου της διάθεσης συσχετίστηκε με
εξασθενημένη συναισθηματική συμπεριφορά. Αυτά τα ευρήματα αναγνωρίζουν ένα αξιόπιστο
συναπτικό υπόστρωμα για τις συμπεριφορικές αλλοιώσεις που προκαλούνται από την ανεπάρκεια
των n-3 PUFAs που παρατηρείται συχνά στις δυτικές διατροφικές συνήθειες”.
[10] “Why Are Cannabinoid Receptors Important?” (Γιατί είναι σημαντικοί οι υποδοχείς
κανναβινοειδών;) https://herb.co/marijuana/news/why-are-cannabinoid-receptors-so-important
Οι δυσλειτουργίες στο ενδοκανναβινοειδές σύστημα έχουν επίσης συνδεθεί με
διάφορες άλλες καταστάσεις[11], όπως:
* Διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD)[12]
* Ινομυαλγία[13]
* Διαταραχές της διάθεσης[14]
* Ημικρανία[15]
* Σχιζοφρένεια[16]
* Πολλαπλή σκλήρυνση[17]
* Νόσο του Huntington [18]
* Νόσο του Parkinson [19]
* Χρόνια ασθένεια κίνησης
* Ανορεξία[20]
[11] John M. McPartland, Geoffrey W. Guy, Vincenzo Di Marzo “Care and Feeding of the
Endocannabinoid System: A Systematic Review of Potential Clinical Interventions that Upregulate
the Endocannabinoid System” (Φροντίδα και τροφοδοσία του ενδοκανναβινοειδούς συστήματος:
Μια συστηματική ανασκόπηση των πιθανών κλινικών επεμβάσεων που εξομαλύνουν το
ενδοκανναβινοειδές σύστημα) PLoS One. 2014; 9(3): e89566.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3951193/
Περίληψη
“Ιστορικό: Το ‘κλασικό’ ενδοκανναβινοειδές σύστημα (ΕΣΚ) περιλαμβάνει τους υποδοχείς
κανναβινοειδών CB1 και CB2, τους προσδέτες του ΕΚΣ, ανανδαμίδιο (anandamide, ΑΕΑ) και 2-
αραχιδονυλογλυκερόλη (2-arachidonoylglycerol, 2-AG) και τα μεταβολικά ένζυμα. Μια αναδυόμενη
βιβλιογραφία τεκμηριώνει το ‘σύνδρομο ανεπάρκειας του ΕΚΣ’ ως αιτιολογία στην ημικρανία, την
ινομυαλγία, το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, τις ψυχολογικές διαταραχές και άλλες καταστάσεις.
Πραγματοποιήσαμε μια συστηματική ανασκόπηση των κλινικών παρεμβάσεων που ενισχύουν τους
τρόπους του ΕΣΚ στο να ρυθμίζει προς τα πάνω (upregulate) τους κανναβινοειδείς υποδοχείς, στο να
αυξάνει την σύνθεση των προσδετών ή να αναστέλλει την αποικοδόμηση των προσδετών.
Μεθοδολογία / κύρια συμπεράσματα: Εξετάσαμε το PubMed για κλινικές δοκιμές, μελέτες
παρατήρησης και προκλινική έρευνα. Η σύνθεση δεδομένων ήταν ποιοτική. Τα κριτήρια
αποκλεισμού περιόρισαν τα αποτελέσματα σε 184 in vitro μελέτες, 102 μελέτες in vivo σε ζώα και 36
μελέτες σε ανθρώπους. Τα στοιχεία δείχνουν ότι αρκετές κατηγορίες φαρμάκων ρυθμίζουν προς τα
πάνω το ΕΚΣ, συμπεριλαμβανομένων των αναλγητικών (ακεταμινοφαίνη, μη στεροειδή
αντιφλεγμονώδη φάρμακα, οπιοειδή, γλυκοκορτικοειδή), των αντικαταθλιπτικών, των
αντιψυχωσικών, των αγχολυτικών και των αντισπασμωδικών. Οι κλινικές παρεμβάσεις που
χαρακτηρίζονται ως ‘συμπληρωματική και εναλλακτική ιατρική’ επίσης ρυθμίζουν προς τα πάνω το
ΕΚΣ: το μασάζ και η φυσικοθεραπεία, ο βελονισμός, τα συμπληρώματα διατροφής και τα φυτικά
φάρμακα (βότανα). Η τροποποίηση του τρόπου ζωής (δίαιτα, έλεγχος βάρους, άσκηση και η χρήση
ψυχοτρόπων ουσιών – αλκοόλ, καπνός, καφές, κάνναβη) διαμορφώνει επίσης το ΕΚΣ.
Συμπεράσματα / Σημασία: Λίγες κλινικές δοκιμές έχουν αξιολογήσει παρεμβάσεις που ρυθμίζουν
προς τα πάνω το ΕΣΚ. Πολλές προκλινικές μελέτες δείχνουν άλλες πιθανές προσεγγίσεις.
απαιτούνται ανθρώπινες δοκιμές για να διερευνηθούν αυτές οι ελπιδοφόρες παρεμβάσεις”.
[12] https://herb.co/marijuana/news/marijuana-ptsd-2-the-science-of-your-brain
[13] https://herb.co/marijuana/news/marijuana-fibromyalgia-cannabis-best-treatment
[14] https://herb.co/marijuana/news/cannabis-bipolar-disorder
[15] https://herb.co/marijuana/news/new-study-cannabis-can-reduce-migraines
[16] https://herb.co/marijuana/news/mind-6-need-know-cannabis-schizophrenia
[17] https://herb.co/marijuana/news/marijuana-and-ms
[18] http://herb.co/2016/06/05/huntingtons-disease/
[19] https://herb.co/marijuana/news/cannabis-and-parkinsons-disease
[20] http://herb.co/2016/07/31/anorexia/
Αυτές είναι όλες οι συνθήκες που ωφελούνται από τη συμπλήρωση λιπαρών οξέων με
ωμέγα-3.
Η υγεία του ΕΚΣ είναι ζωτικής σημασίας για τη μακροπρόθεσμη υγεία και ευημερία
μας. Ενώ η κάνναβη μπορεί να προσφέρει μια ωραία ώθηση στο ενδοκανναβινοειδές
μας σύστημα, η λήψη αρκετών ωμέγα-3 θα σε βοηθήσει να νιώσεις ακόμα καλύτερα.
Επιλέγοντας ψάρια αντί για κόκκινο κρέας μερικές φορές την εβδομάδα και
ενσωματώνοντας περισσότερους καρπούς με κέλυφος και σπόρους στη διατροφή σου,
θα διατηρήσεις το ΕΚΣ σου υγιές και δυνατό. Αν δεν σου αρέσει κανένα από αυτά τα
τρόφιμα, τα υψηλής ποιότητας συμπληρώματα ιχθυελαίου είναι μια άλλη και πολύ
καλή επιλογή.
Τα αντιφλεγμονώδη ω-3 ενδοκανναβινοειδή εποξείδια
Daniel R. McDougle, Josephine E. Watson, Amr A. Abdeen, Reheman Adili, Megan P.
Caputo, John E. Krapf, Rodney W. Johnson, Kristopher A. Kilian, Michael Holinstat, Aditi
Das “Anti-inflammatory ω-3 endocannabinoid epoxides” Proc Natl Acad Sci U S A. 2017
Jul 25;114(30):E6034-E6043.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28687674
Περίληψη
Οι κλινικές μελέτες υποδεικνύουν ότι οι δίαιτες πλούσιες σε ω-3 πολυακόρεστα λιπαρά
οξέα (polyunsaturated fatty acids, PUFAs) παρέχουν ευεργετικές αντιφλεγμονώδεις
επιδράσεις, εν μέρει μέσω της μετατροπής τους σε βιοδραστικούς μεταβολίτες. Εδώ
αναφέρουμε την ενδογενή παραγωγή μίας προηγουμένως άγνωστης κατηγορίας
λιποειδών μεταβολιτών προερχόμενων από τα ω-3 PUFAs που προέρχονται από την
αλληλουχία μεταξύ μεταβολικών οδών ενδοκανναβινοειδούς και κυτοχρώματος Ρ450
(CYP) εποξυγενάσης. Τα ω-3 ενδοκανναβινοειδή εποξείδια προέρχονται από το
εικοσιδιεξαενοϊκό οξύ (docosahexaenoic acid, DHA) και το εικοσαπεντανοϊκό οξύ
(eicosapentaenoic acid, EPA) για να σχηματίσουν εποξυεικοσατετραενοϊκό οξύαιθανολαμίδιο (epoxyeicosatetraenoic acid-ethanolamide, EEQ-EA) και
εποξυδεκαποπεντανοϊκό οξύ-αιθανολαμίδιο (epoxydocosapentaenoic acidethanolamide, EDP-EA). Τόσο το EEQ-EAs όσο και το EDP-EA είναι ενδογενώς παρόντα
στον εγκέφαλο αρουραίου και στα περιφερειακά όργανα όπως προσδιορίζονται μέσω
στοχοθετημένων μεθόδων λιπιδομικής. Αυτοί οι μεταβολίτες παρήχθησαν άμεσα με
άμεση εποξυγόνωση των ω-3 ενδοκανναβινοειδών, εικονοεξανοϋλ-αιθανολαμιδίου
(docosahexanoyl ethanolamide, DHEA) και εικοσαπεντανοϋλ-αιθανολαμιδίου
(eicosapentaenoyl ethanolamide, EPEA) με ενεργοποιημένα μικροσκοπικά κύτταρα BV-2
και με ανθρώπινο CYP2J2. Μελέτες νευροφλεγμονών έδειξαν ότι τα τερματικά
εποξείδια 17,18-EEQ-EA και 19,20-EDP-EA μείωσαν εξαρτώμενες από τη δόση
προφλεγμονώδεις IL-6 κυτοκίνες ενώ αύξησαν τις αντιφλεγμονώδεις κυτοκίνες IL-10, εν
μέρει μέσω ενεργοποίησης υποδοχέα-2 κανναβινοειδούς. Επιπλέον, τα ω-3
ενδοκανναβινοειδή εποξείδια 17,18-EEQ-EA και 19,20-EDP-EA άσκησαν αντιαγγειογενετικές δράσεις σε ανθρώπινα μικροαγγειακά ενδοθηλιακά κύτταρα (human
microvascular endothelial cells, HMVEC) και αγγειοδιασταλτικές δράσεις επί
στεφανιαίων αρτηριών βοοειδών και αμοιβαία ρυθμιζόμενη συσσωμάτωση
αιμοπεταλίων σε πλυμένα ανθρώπινα αιμοπετάλια. Συνολικά, οι φυσιολογικές
επιδράσεις των ω-3 ενδοκανναβινοειδών εποξειδίων διαμεσολαβούνται μέσω
μονοπατιών σηματοδότησης ενδοκανναβινοειδών και εποξυεικοσανοειδών. Συνοπτικά,
τα ω-3 ενδοκανναβινοειδή εποξείδια βρίσκονται σε συγκεντρώσεις συγκρίσιμες με
αυτές άλλων ενδοκανναβινοειδών και αναμένεται να διαδραματίσουν κρίσιμους
ρόλους κατά τη φλεγμονή in vivo. Έτσι η ταυτοποίησή τους μπορεί να βοηθήσει στην
ανάπτυξη θεραπευτικών για νευροφλεγμονώδη και εγκεφαλοαγγειακά νοσήματα.
Τα διαιτητικά ωμέγα-6 / ωμέγα-3 και τα ενδοκανναβινοειδή:
Επιπτώσεις στην υγεία του εγκεφάλου και στις ασθένειες
Clémentine Bosch-Bouju, Sophie Layé “Dietary Omega-6/Omega-3 and
Endocannabinoids: Implications for Brain Health and Diseases” Cannabinoids in Health
and Disease, Chapter 6
https://www.intechopen.com/books/cannabinoids-in-health-and-disease/dietaryomega-6-omega-3-and-endocannabinoids-implications-for-brain-health-and-diseases
Περίληψη
Τα ωμέγα-3 (ω-3) και ωμέγα-6 (ω-6) είναι πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (polyunsaturated
fatty acids, PUFAs) που διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην ανθρώπινη υγεία και πρέπει
να παρέχονται από τα τρόφιμα. Στον εγκέφαλο, τα PUFAs είναι επίσης πρόδρομοι των
ενδοκανναβινοειδών. Στόχος του παρόντος κεφαλαίου είναι να αναθεωρήσει την
υπάρχουσα βιβλιογραφία σχετικά με το πώς τα διαιτητικά PUFAs επηρεάζουν το
ενδοκανναβινοειδές σύστημα στον εγκέφαλο και ποιες είναι οι συνέπειες για τη
λειτουργία και τη δυσλειτουργία του εγκεφάλου. Σε αυτό το κεφάλαιο, θα
περιγράψουμε πρώτα πώς εισέρχονται τα PUFAs στον εγκέφαλο, ποιες είναι οι
διαδικασίες μεταβολισμού τους και οι ρόλοι τους στη λειτουργία του εγκεφάλου. Θα
περιγράψουμε τις οδούς από τα PUFAs έως την παραγωγή ενδοκανναβινοειδών. Στη
συνέχεια, θα αναθεωρήσουμε τη βιβλιογραφία σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η
διατροφική σχέση ω-6 και ω-3 επηρεάζει το ενδοκανναβινοειδές σύστημα, όσον αφορά
τα επίπεδα των ενδοκανναβινοειδών, τις πρωτεΐνες και την εξαρτώμενη από το
ενδοκανναβινοειδές συναπτική πλαστικότητα. Στο επόμενο μέρος, θα περιγράψουμε τι
γνωρίζουμε σχετικά με τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ PUFAs και ενδοκανναβινοειδών σε
νευρολογικές και νευροψυχιατρικές διαταραχές. Τέλος, θα καταλήξουμε σε
συμπεράσματα σχετικά με τις πιθανές συνέπειες των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των
διατροφικών PUFAs και των ενδοκανναβινοειδών στον φυσιολογικό και παθολογικό
εγκέφαλο. Συγκεκριμένα, θα συζητήσουμε πώς τα διατροφικά PUFAs, ως ομοιοστατικοί
ρυθμιστές των ενδοκανναβινοειδών, μπορούν να αποτελέσουν ενδιαφέρουσες
θεραπευτικές στρατηγικές για την πρόληψη ή/και θεραπεία νευρολογικών διαταραχών
με την διαχείριση των ενδοκανναβινοειδών.