Εισαγωγη
Ο οργανισμος μας εχει ενα βασικο αμυντικο συστημα, το ανοσοποιητικο
συστημα. Μερικα οργανα, οπως το δερμα (ναι ειναι οργανο και μαλιστα το
μεγαλυτερο) και το συκωτι ειναι επισης βασικα στην αμυνα του οργανισμου
μας. Το ανοσοποιητικο συστημα ομως, ειναι αυτο που μας κρατα ζωντανους
απεναντι στους εισβολεις, οπως ειναι οι μικροοργανισμοι, οι ιοι, τα
βακτηριδια, κτλ., αναμεσα στα αλλα που κανει για να μας βοηθησει να
επιζησουμε απο οτι μπορει να μας απειλει.
Το ανοσοποιητικο εχει εναν τροπο να ανιχνευει, να εντοπιζει, να αναγνωριζει
και να καταγραφει τους εχθρικους μικροοργανισμους που μπορει να βρεθουν
μεσα στο σωμα μας και να το μολυνουν μετατρεποντας μας σε ξενιστες. Ο
τροπος αυτος ειναι αρκετα πολυπλοκος, αλλα βασικα “διαβαζει” τις χημικες
ουσιες / ενωσεις στο περιβλημα των εχθρικων μικροοργανισμων και τις
καταγραφει με την διαδικασια αντιγονου – αντισωματος δημιουργωντας ετσι
μια βαση δεδομενων με τις “ταυτοτητες” των εχθρων.
Ετσι οταν οι στρατιωτες του ανοσοποιητικου βρεθουν απεναντι σε εναν
αναγνωρισμενο εχθρο του επιτιθενται και τον καταστρεφουν. Τα εμβολια
ειναι βασικα εξασθενημενοι εχθρικοι μικροοργανισμοι η υλικο ταυτοποιησης
απο αυτους, τοσο οσο να μπορεσει το ανοσοποιητικο να τους ταυτοποιησει
και να αναπτυξει ετσι αντισωματα που θα το βοηθουν να τους αναγνωριζει
οταν και αμα συμβει να μολυνθουμε απο καποιους κανονικους
μικροοργανισμους, αποκταμε αυτο που ονομαζεται ανοσια σε αυτο που
εμβολιαστηκαμε.
Δυστυχως ομως αυτος ο τροπος ταυτοποιησης δεν δουλευει παντα σωστα η
μαλλον δεν δουλευει παντα απολυτα προς οφελος μας. Και εξηγω.
Υπαρχουν δεκαδες ασθενειες και παθησεις που τις ονομαζουμε αυτοανοσες.
Σε μια αυτοανοση παθηση το ανοσοποιητικο μας, λανθασμενα επιτιθεται σε
καποια δικα μας μερη μεσα στο σωμα μας, σε κυτταρα η ακομα και σε
περιοχες (πχ. μυελινη). Ασθενειες οπως, πολλαπλη σκληρυνση, ψωριαση,
σακχαρωδης διαβητης τυπου 1, ρευματοειδης αρθριτιδα, συστηματικος
ερυθηματωδης λυκος, φλεγμονωδεις νοσοι του εντερου, νοσος του Crohn,
κοιλιοκακη και πολλες αλλες[*], ειναι μερικες απο τις πιο γνωστες και πιο
δυσκολες αυτοανοσες ασθενειες. Καθως το ιδιο μας το ανοσοποιητικο απο
αμυντικος μηχανισμος γινεται εχθρος του οργανισμου μας δεν υπαρχει
τροπος το σωμα μας να αμυνθει απεναντι σε αυτη την επιθεση εκ των εσω. Οι
αυτοανοσες ασθενειες ειναι καταστροφικες και μπορουν να κανουν τεραστια
ζημια στον οργανισμο και δεν υπαρχει τροπος να αντιμετωπιστουν,
οδηγωντας πολλες φορες τον ασθενη ακομα και στον θανατο.
[*] “Autoimmune Disease List” (Λιστα αυτοανοσων ασθενειων)
https://www.aarda.org/diseaselist/
Αγαμμασφαιριναιμια (Agammaglobulinemia)
Αγγειιτιδα (Vasculitis)
Αγκυλωτικη σπονδυλιτιδα (Ankylosing spondylitis)
Αιμολυτικη αναιμια (Hemolytic anemia)
Αλωπεκια (Alopecia areata)
Αμυλοειδωση (Amyloidosis)
Αντι-GBM/Αντι-TBM νεφριτιδα (Anti-GBM/Anti-TBM nephritis)
Αντιδραστικη αρθριτιδα (Reactive Arthritis)
Αντιφωσφολιπιδικο συνδρομο (Antiphospholipid syndrome)
Αξονικη και νευρωνικη νευροπαθεια (Axonal & neuronal neuropathy (AMAN))
Αρτηριτιδα του Takayasu (Takayasu’s arteritis)
Αυτοανοση αμφιβληστροειδοπαθεια (Autoimmune retinopathy)
Αυτοανοση δυσουνονομια (Autoimmune dysautonomia)
Αυτοανοση εγκεφαλομυελιτιδα (Autoimmune encephalomyelitis)
Αυτοανοση ηπατιτιδα (Autoimmune hepatitis)
Αυτοανοση κνιδωση (Autoimmune urticaria)
Αυτοανοση μυοκαρδιτιδα (Autoimmune myocarditis)
Αυτοανοση νοσος του εσω ωτος [αυτιου] (Autoimmune inner ear disease (AIED))
Αυτοανοση ορχιτιδα (Autoimmune orchitis)
Αυτοανοση παγκρεατιτιδα (Autoimmune pancreatitis)
Αυτοανοση ωοφωριτιδα (Autoimmune oophoritis)
Αυτοανοσια σπερματος και ορχεων (Sperm & testicular autoimmunity)
Αυτοανοσο αγγειοοιδημα (Autoimmune angioedema)
Αχαλασια (Achalasia)
Βασικη μικτη κρυογλοβουλνημια (Essential mixed cryoglobulinemia)
Γαγγραινωδες πυοδερμα (Pyoderma gangrenosum)
Γιγαντοκυτταρικη αρτηριτιδα (προσωρινη αρτηριτιδα) (Giant cell arteritis (temporal arteritis))
Δερματιτιδα ερπετομορφη (Dermatitis herpetiformis)
Δερματιτιδα προγεστερονης (Progesterone dermatitis)
Δερματομυοσιτιδα (Dermatomyositis)
Διαβητης τυπου 1 (Type 1 diabetes)
Διαμεση κυστιτιδα (Interstitial cystitis (IC))
Διαπυητικη Ιδρωταδενιτιδα (Αναστροφη ακμη) (Hidradenitis Suppurativa (HS) (Acne Inversa))
Δισκοειδης Λυκος (Discoid lupus)
Εγκαρσια μυελιτιδα (Transverse myelitis)
Ελκος του Mooren (Mooren’s ulcer)
Ελκωδης κολιτιδα (Ulcerative colitis (UC))
Ενδομητριωση (Endometriosis)
Ενοχρωματικο ερυθημα (Erythema nodosum)
Ηωσινοφιλικη οισοφαγιτιδα (Eosinophilic esophagitis (EoE))
Ηωσινοφιλικη περιτονιτιδα (Eosinophilic fasciitis)
Θρομβοκυτταροπενικη πορφυρα (Thrombocytopenic purpura (TTP))
Θυρεοειδιτιδα Hashimoto (Hashimoto’s thyroiditis)
Ιδιοπαθης θρομβοκυτταροπενικη πορφυρα (Immune thrombocytopenic purpura (ITP))
Ινομυαλγια (Fibromyalgia)
Καθαρη απλασια ερυθρωκυτταρων (Pure red cell aplasia (PRCA))
Κακοηθης αναιμια (Pernicious anemia (PA))
Καλοηθες πεμφιγοειδες των βλεννογονων (Benign mucosal pemphigoid)
Κοιλιοκακη (Celiac disease)
Κοκκιωματωση με πολυαγγειιτιδα (Granulomatosis with Polyangiitis)
Κυτταρικη μυοκαρδιτιδα (Giant cell myocarditis)
Κυψελιδικη ινωση (Fibrosing alveolitis)
Λειχηνοειδης πιτυριαση (Lichen sclerosus)
Λευκη (Vitiligo)
Λευκοκυτταροκλαστικη αγγειιτιδα (Leukocytoclastic vasculitis)
Μη διαφοροποιημενη νοσος συνδετικου ιστου (Undifferentiated connective tissue disease
(UCTD))
Μικροσκοπικη πολυαγγειωση (Microscopic polyangiitis (MPA))
Μικτη νοσος του συνδετικου ιστου (Mixed connective tissue disease (MCTD))
Μυασθενεια Gravis (Myasthenia gravis)
Μυοκαρδιτιδα Coxsackie (Coxsackie myocarditis)
Μυοσιτιδα (Myositis)
Μυοσιτιδα μετα εγκλειστων σωματιων (Inclusion body myositis (IBM))
Ναρκοληψια (Narcolepsy)
Νεανικη αρθριτιδα (Juvenile arthritis)
Νεανικη μυοσιτιδα (Juvenile myositis (JM))
Νεανικος διαβητης (Διαβητης τυπου 1) (Juvenile diabetes (Type 1 diabetes))
Νεογνικος Λυκος (Neonatal Lupus)
Νεφροπαθεια IgA (IgA Nephropathy)
Νοσος γραμμικης εναποθεσης IgA (Linear IgA disease (LAD))
Νοσος του Addison (Addison’s disease)
Νοσος του Adult Still (Adult Still’s disease)
Νοσος του Baló (Baló disease)
Νοσος του Behcet (Behcet’s disease)
Νοσος του Castleman (Castleman disease (CD))
Νοσος του Chagas (Chagas disease)
Νοσος του Crohn (Crohn’s disease)
Νοσος του Devic (οπτικη νευρομυελιτιδα) (Devic’s disease (neuromyelitis optica))
Νοσος του Graves (Graves’ disease)
Νοσος του Meniere (Meniere’s disease)
Νοσος Kawasaki (Kawasaki disease)
Νοσος Mucha-Habermann (Mucha-Habermann disease)
Νοσος Vogt-Koyanagi-Harada (Vogt-Koyanagi-Harada Disease)
Ξυλωδης επιπεφυκιτιδα (Ligneous conjunctivitis)
Οζωδης πολυαρτηριτιδα (Polyarteritis nodosa)
Ομαλος λειχηνας (Lichen planus)
Οπτικη νευριτιδα (Optic neuritis)
Οπτικη νευρομυελιτιδα (Neuromyelitis optica)
Ουδετεροπενια (Neutropenia)
Οφθαλμικο επουλωτικο πεμφιγοειδες (Ocular cicatricial pemphigoid)
Παιδιατρικες αυτοανοσες νευροψυχιατρικες διαταραχες που σχετιζονται με στρεπτοκοκκικες
λοιμωξεις (Pediatric autoimmune neuropsychiatric disorders associated with streptococcal
infections, PANDAS)
Παλθινο πεμφιγοειδες (Bullous pemphigoid)
Παλινδρομος ρευματισμος (Palindromic rheumatism (PR))
Παλμπιγκοειδες (Cicatricial pemphigoid)
Παρανεοπλασματικος παρεγκεφαλιδικος εκφυλισμος (Paraneoplastic cerebellar degeneration
(PCD))
Παροξυσμικη νυκτερινη αιμοσφαιρινουρια (Paroxysmal nocturnal hemoglobinuria (PNH))
Πεμφιγα (Pemphigus)
Περιγεννητικη εγκεφαλομυελιτιδα (Perivenous encephalomyelitis)
Περιφερικη νευροπαθεια (Peripheral neuropathy)
Περιφερικη ραγοειδιτιδα (Pars planitis (peripheral uveitis))
Πολλαπλη σκληρυνση η Σκληρυνση κατα πλακας (Multiple sclerosis)
Πολυγρογχικα συνδρομα τυπου Ι, ΙΙ, ΙΙΙ (Polyglandular syndromes type I, II, III)
Πολυεστιακη κινητικη νευροπαθεια (Multifocal Motor Neuropathy (MMN) η MMNCB)
Πολυμυοσιτιδα (Polymyositis)
Πορφυρα Henoch-Schonlein (Henoch-Schonlein purpura (HSP))
Προσωρινη αρτηριτιδα / Aρτηριτιδα γιγαντιαιων κυτταρων (Temporal arteritis / Giant cell
arteritis)
Πρωτοπαθης σκληρυνομενη χολαγγειιτιδα (Primary sclerosing cholangitis)
Πρωτοπαθης χολικη κιρρωση (Primary biliary cirrhosis)
Ραγοειδιτιδα (Uveitis)
Ρετροπεριτοναϊκη ινωση (Retroperitoneal fibrosis)
Ρευματικη πολυμυαλγια (Polymyalgia rheumatica)
Ρευματικος πυρετος (Rheumatic fever)
Ρευματοειδης αρθριτιδα (Rheumatoid arthritis)
Σαρκοειδωση (Sarcoidosis)
Σκληριτιδα (Scleritis)
Σκληροδερμα (Scleroderma)
Σκληρυντικη νοσος σχετιζομενη με IgG4 (IgG4-related sclerosing disease)
Σπειραματονεφριτιδα (Glomerulonephritis)
Συγγενης κολποκοιλιακος αποκλεισμος (Congenital heart block)
Συμπαθητικη δυστροφια αντανακλαστικων (Reflex sympathetic dystrophy)
Συμπαθητικη οφθαλμια (Sympathetic ophthalmia (SO))
Συνδρομο ανησυχων ποδιων (Restless legs syndrome (RLS))
Συνδρομο μετα απο εμφραγμα του μυοκαρδιου (Postmyocardial infarction syndrome)
Συνδρομο μετεπειρικης καρδιοτομιας (Postpericardiotomy syndrome)
Συνδρομο σκληρου προσωπου (Stiff person syndrome (SPS))
Συνδρομο Churg-Strauss η Ηωσινοφιλικη κοκκιωματωση (Churg-Strauss Syndrome (CSS) or
Eosinophilic Granulomatosis (EGPA))
Συνδρομο Cogan (Cogan’s syndrome)
Συνδρομο CREST (CREST syndrome)
Συνδρομο Dressler (Dressler’s syndrome)
Συνδρομο Evans (Evans syndrome)
Συνδρομο Goodpasture (Goodpasture’s syndrome)
Συνδρομο Guillain-Barre (Guillain-Barre syndrome)
Συνδρομο Lambert-Eaton (Lambert-Eaton syndrome)
Συνδρομο Parry Romberg (Parry Romberg syndrome)
Συνδρομο Parsonage-Turner (Parsonage-Turner syndrome)
Συνδρομο POEMS (POEMS syndrome)
Συνδρομο Schmidt (Schmidt syndrome)
Συνδρομο Sjögren (Sjögren’s syndrome)
Συνδρομο Susac (Susac’s syndrome)
Συνδρομο Tolosa-Hunt (Tolosa-Hunt syndrome (THS))
Συστημικος ερυθηματωδης λυκος (ΣΕΛ) (Lupus)
Υπογαμμασφαιριναιμια (Hypogammalglobulinemia)
Υποξεια βακτηριακη ενδοκαρδιτιδα (Subacute bacterial endocarditis (SBE))
Υποτροπιαζουσα πολυχονδριτιδα (Relapsing polychondritis)
Φαινομενο Raynaud (Raynaud’s phenomenon)
Χειρουργικος ερπης η Πεμφιγοειδες κυησης (Herpes gestationis or pemphigoid gestationis (PG))
Χρονια επαναλαμβανομενη πολυεστιακη οστεομυελιτιδα (Chronic recurrent multifocal
osteomyelitis (CRMO))
Χρονια νοσος του Lyme (Lyme disease chronic)
Χρονια φλεγμονωδης απομυελινωτικη πολυνευροπαθεια (Chronic inflammatory demyelinating
polyneuropathy (CIDP))
Ψυχρη ασθενεια συγκολλητινης (Cold agglutinin disease)
Ψωριαση (Psoriasis)
Ψωριασικη αρθριτιδα (Psoriatic arthritis)
Ομως γιατι συμβαινει αυτο; Ποιος ειναι ο λογος/η αιτια που ξεκινα και
προκαλειται μια αυτοανοση ασθενεια; Ο λογος (η εστω ενας απο τους λογους)
ειναι κατι που λεγεται Μοριακος Μιμητισμος (Molecular Mimicry). Με οσο πιο
απλο τροπο περιγραφης γινεται: Σε πολλες περιπτωσεις, στην καψουλα (το
κελυφος η περιβλημα) που υπαρχει γυρω απο εναν ιο η βακτηριδιο για να το
προστατευει, υπαρχουν χημικες ενωσεις που μοιαζουν (μιμουνται) χημικες
ενωσεις που υπαρχουν σε διαφορα κυτταρα η τοποθεσιες στον οργανισμο
μας, πχ. στην μυελινη (την επενδυση που προστατευει τον αξονα στα νευρικα
κυτταρα, τους νευρωνες). Συνεπεια αυτου ειναι το ανοσοποιητικο μας, με τον
μηχανισμο ταυτοποιησης που διαθετει, να αναγνωριζει και να καταγραφει
αυτες τις χημικες ενωσεις ως ταυτοτητα αναγνωρισης εχθρικου
μικροοργανισμου. Μπορει δηλαδη καποιος να κολλησει γριπη, δηλ. να
προσβληθει απο εναν ιο γριπης. Στην συνεχεια το ανοσοποιητικο του συστημα
στην προσπαθεια του να αντιμετωπισει τον εχθρο, τον συγκεκριμενο ιο
γριπης, τον αναγνωριζει και τον καταγραφει ταυτοποιωντας τις χημικες
ενωσεις που εχει ο ιος στην καψουλα του και οταν αυτες οι χημικες ενωσεις
τυχει να μοιαζουν με καποιες χημικες ενωσεις σε καποια αλλα σημεια στο
σωμα του, πλεον αυτα τα σημεια (κυτταρα η αλλα μερη του σωματος)
αναγνωριζονται απο το ανοσοποιητικο του ως εχθροι. Ετσι καθε φορα που το
ανοσοποιητικο θα αναγνωριζει (λανθασμενα) αυτες τις χημικες ενωσεις μεσα
στον ιδιο τον οργανισμο θα νομιζει οτι ειναι εχθροι και θα στελνει τους
στρατιωτες του να τους καταστρεψει νομιζοντας οτι το σωμα δεχεται επιθεση
απο εισβολεις, καταστρεφοντας ομως στην πραγματικοτητα τον ιδιο τον
οργανισμο που εχει ταχθει να προστατευσει.
Δυστυχως η ιατρικη δεν εχει βρει ακομα τροπο να αντιμετωπισει επιτυχως τις
αυτοανοσες ασθενειες. Μονο με ημιμετρα, οπως με αντιφλεγμονωδη και με
καταστολη του ανοσοποιητικου (που μπορει να κανει τα πραγματα ακομα
χειροτερα καθως ετσι μειωνεται η αμυνα του οργανισμου εναντια και σε
πραγματικους εχθρους) και με αμφιβολου επιτυχιας βιολογικους παραγοντες
η με ανεπαρκη αντιμετωπιση των συμπτωματων που προκαλουν οι
αυτοανοσες ασθενειες.
Και εδω ειναι που ερχεται η κανναβη και τα κανναβινοειδη. Το
ενδοκανναβινοειδες μας συστημα (ΕΚΣ) που επιτελει βασικο ρυθμιστικο ρολο
στην λειτουργια του οργανισμου μας, μπορει να κανει αυτο που αποτελει την
καλυτερη και πιο επιτυχημενη λυση στις αυτοανοσες ασθενειες, την λεγομενη
ανοσοδιαμορφωση. Δηλ. με ρυθμιση σε επιπεδο κυτταρου προσπαθει να
κανει το ανοσοποιητικο μας πιο προσεκτικο στο τι κανει, επισης επεμβει με
εναν τετοιο τροπο που να προστατευσει απο την επιθεση του
παραπλανημενου ανοσοποιητικου εκεινα τα μερη του οργανισμου που
δεχονται επιθεση. Ετσι και η αμυνα του οργανισμου παραμενει δυνατη για να
συνεχισει να αντιμετωπιζει τις αλλες πραγματικες απειλες και τα μερη του
οργανισμου που το ανοσοποιητικο θεωρει εχθρους να προστατευονται. Τωρα
το πως το κανει αυτο το ΕΚΣ μας… ειναι στους επιστημονες να το βρουν. Αυτο
που ξερω εγω ειναι οτι το κανει!!!
(Βασικα ξερω πως περιπου το κανει, αλλα θα χρειαστω μερικες σελιδες ακομα
για να σας πω).
Ακολουθουν 3 αρθρα απο την Wikipedia, ενα για το ανοσοποιητικο συστημα,
ενα για τις αυτοανοσες ασθενειες και ενα για τον μοριακο μιμητισμο, με αυτο
το τελευταιο αρθρο να αποτελει μια προσεγγιση στο ποια μπορει να ειναι η
βασικοτερη αιτια (η μια απο τις πιο πιθανες αιτιες) της υπαρξης των
αυτοανοσων ασθενειων.
Το ανοσοποιητικο συστημα
(Αναδημοσιευση με μεταφραση απο: “Immune system”
https://en.wikipedia.org/wiki/Immune_system , From Wikipedia, the free
encyclopedia)
Μια εικονα απο ηλεκτρονικο μικροσκοπιο ενος απλου ουδετεροφιλου
(κιτρινο), που απορροφα βακτηρια ανθρακα (πορτοκαλι)
Το ανοσοποιητικο συστημα ειναι ενα οικειο (ενδογενες) συστημα αμυνας που
περιλαμβανει πολλες βιολογικες δομες και διεργασιες εντος ενος οργανισμου
και που προστατευει απο τις ασθενειες (ολα οσα αποτελουν εναν οργανισμο,
πχ. το σωμα μας, ονομαζονται self). Για να λειτουργησει σωστα, ενα
ανοσοποιητικο συστημα πρεπει να ανιχνευσει μια μεγαλη ποικιλια
παραγοντων, γνωστων ως παθογονα, απο ιους εως παρασιτικους σκωληκες
(τα λεγομενα non-self) και να τα διακρινει απο τον υγιη ιστο του οργανισμου.
Σε πολλα ειδη, υπαρχουν δυο σημαντικα υποσυστηματα του ανοσοποιητικου
συστηματος: το εμφυτο ανοσοποιητικο συστημα και το προσαρμοστικο
ανοσοποιητικο συστημα. Και τα δυο υποσυστηματα χρησιμοποιουν την
χυμικη ανοσια (δηλαδη την ανοσια που σχετιζεται με τα αντισωματα,
χρησιμοποιειται το χυμικη αντι του χημικη γιατι η λεξη προερχεται απο τους
χυμους του σωματος και οχι απο το χημικες ενωσεις) και την
κυτταρομεσολαβουμενη ανοσια για την εκτελεση των λειτουργιων τους. Στον
ανθρωπο, ο φραγμος αιματος-εγκεφαλου, ο φραγμος αιματοςεγκεφαλονωτιαιου υγρου και παρομοιοι φραγμοι ρευστων με τον εγκεφαλο
διαχωριζουν το περιφερικο ανοσοποιητικο συστημα απο το
νευροανοσοποιητικο συστημα, το οποιο προστατευει τον εγκεφαλο.
Τα παθογονα μπορουν να εξελιχθουν και να προσαρμοστουν γρηγορα,
αποφευγοντας ετσι την ανιχνευση και την εξουδετερωση απο το
ανοσοποιητικο συστημα. Ωστοσο, πολλοι αμυντικοι μηχανισμοι εχουν επισης
εξελιχθει για να αναγνωρισουν και να εξουδετερωσουν τους παθογονους
παραγοντες. Ακομη και οι απλοι μονοκυτταροι οργανισμοι οπως τα βακτηρια
διαθετουν ενα στοιχειωδες ανοσοποιητικο συστημα με τη μορφη ενζυμων
που τα προστατευουν απο λοιμωξεις απο βακτηριοφαγους. Αλλοι βασικοι
ανοσοποιητικοι μηχανισμοι εξελιχθηκαν στους αρχαιους ευκαρυωτες και
παραμενουν στους συγχρονους απογονους τους, οπως ειναι τα φυτα και τα
ασπονδυλα. Αυτοι οι μηχανισμοι περιλαμβανουν τη φαγοκυτταρωση, τα
αντιμικροβιακα πεπτιδια που ονομαζονται αμυντικα και το συμπληρωματικο
συστημα. Τα σπονδυλωτα, συμπεριλαμβανομενων των ανθρωπων, εχουν
ακομη πιο εξελιγμενους μηχανισμους αμυνας, συμπεριλαμβανομενης της
ικανοτητας προσαρμογης με την παροδο του χρονου για την
αποτελεσματικοτερη αναγνωριση συγκεκριμενων παθογονων παραγοντων. Η
προσαρμοστικη (η επικτητη) ανοσια δημιουργει ανοσολογικη μνημη μετα απο
μια αρχικη αποκριση σε συγκεκριμενο παθογονο, οδηγωντας σε ενισχυμενη
ανταποκριση σε επακολουθες επαφες με το ιδιο παθογονο. Αυτη η διαδικασια
της επικτητης ανοσιας ειναι και η βαση του εμβολιασμου.
Διαταραχες του ανοσοποιητικου συστηματος μπορει να οδηγησουν σε
αυτοανοσες ασθενειες, φλεγμονωδεις ασθενειες και καρκινο. Η
ανοσοανεπαρκεια εμφανιζεται οταν το ανοσοποιητικο συστημα ειναι λιγοτερο
ενεργο απο το φυσιολογικο, με αποτελεσμα την εμφανιση
επαναλαμβανομενων και απειλητικων για τη ζωη λοιμωξεων. Στον ανθρωπο, η
ανοσοανεπαρκεια μπορει να ειναι ειτε αποτελεσμα γενετικης νοσου οπως
σοβαρη συνδυασμενη ανοσοανεπαρκεια, επικτητες καταστασεις οπως τον
HIV/AIDS η με τη χρηση ανοσοκατασταλτικων φαρμακων. Αντιθετως, η
αυτοανοσια προκυπτει απο ενα υπερδραστικο ανοσοποιητικο συστημα που
επιτιθεται σε φυσιολογικους ιστους σαν αυτοι να ηταν ξενοι μικροοργανισμοι.
Οι κοινες αυτοανοσες ασθενειες περιλαμβανουν τη θυρεοειδιτιδα Hashimoto,
τη ρευματοειδη αρθριτιδα, τον σακχαρωδη διαβητη τυπου 1, τον συστηματικο
ερυθηματωδη λυκο (ΣΕΛ) και αρκετες αλλες. Η ανοσολογια καλυπτει τη
μελετη ολων των πτυχων του ανοσοποιητικου συστηματος.
Διαστρωματωση της αμυνας
Το ανοσοποιητικο συστημα προστατευει τους οργανισμους απο τη μολυνση
με πολυεπιπεδη αμυνα αυξανομενης ειδικοτητας. Με απλα λογια, τα φυσικα
εμποδια, εμποδιζουν την εισοδο παθογονων οργανισμων, οπως τα βακτηρια
και οι ιοι, στον οργανισμο. Εαν ενα παθογονο παραβιασει αυτα τα εμποδια,
το εμφυτο ανοσοποιητικο συστημα παρεχει μια αμεση αλλα μη ειδικη
απαντηση. Ενδογενη ανοσοποιητικα συστηματα βρισκονται σε ολα τα φυτα
και τα ζωα. Εαν τα παθογονα αποφυγουν επιτυχως την εμφυτη αποκριση, τα
σπονδυλωτα διαθετουν ενα δευτερο στρωμα προστασιας, το προσαρμοστικο
ανοσοποιητικο συστημα, το οποιο ενεργοποιειται απο την εμφυτη αποκριση.
Εδω, το ανοσοποιητικο συστημα προσαρμοζει την αποκριση του κατα τη
διαρκεια μιας μολυνσης για να βελτιωσει την αναγνωριση του παθογονου
παραγοντα. Αυτη η βελτιωμενη αποκριση στη συνεχεια διατηρειται μετα την
εξαλειψη του παθογονου παραγοντα, με τη μορφη μιας ανοσολογικης
μνημης, και επιτρεπει στο προσαρμοστικο ανοσοποιητικο συστημα να
τοποθετει γρηγοροτερες και ισχυροτερες επιθεσεις καθε φορα που
αντιμετωπιζεται αυτος ο παθογονος παραγοντας.
Στοιχεια του ανοσοποιητικου συστηματος
Εμφυτο ανοσοποιητικο συστημα
Η απαντηση ειναι μη συγκεκριμενη
Η εκθεση οδηγει σε αμεση μεγιστη ανταποκριση
Κυτταρομεσολαβουμενα και χυμικα συστατικα
Δεν υπαρχει ανοσολογικη μνημη
Βρεθηκε σε ολες σχεδον τις μορφες ζωης
Προσαρμοστικο ανοσοποιητικο συστημα
Ειδικη απαντηση παθογονου και αντιγονου
Χρονικη διαρκεια μεταξυ της εκθεσης και της μεγιστης αποκρισης
Κυτταρομεσολαβουμενα και χυμικα συστατικα
Η εκθεση οδηγει σε ανοσολογικη μνημη
Βρεθηκε μονο στα σπονδυλωτα
Τοσο η εμφυτη οσο και η προσαρμοστικη ανοσια εξαρτωνται απο την
ικανοτητα του ανοσοποιητικου συστηματος να διακρινει μεταξυ των οικειων
(self) και μη οικειων (non-self) μοριων. Στην ανοσολογια, τα οικεια μορια ειναι
εκεινα τα συστατικα του σωματος ενος οργανισμου που μπορουν να
διακριθουν απο τις ξενες ουσιες απο το ανοσοποιητικο συστημα.
Αντιστροφως, τα μη οικεια μορια ειναι αυτα που αναγνωριζονται ως ξενα
μορια. Μια ταξη μη οικειων μοριων ονομαζονται αντιγονα (συντομη αναφορα
για γεννητριες αντισωματων) και οριζονται ως ουσιες που δεσμευονται σε
συγκεκριμενους ανοσολογικους υποδοχεις και προκαλουν ανοσοαποκριση.
Τα νεογνα δεν εχουν προτερη εκθεση σε μικροβια και ειναι ιδιαιτερα ευαλωτα
σε λοιμωξη. Διαφορα στρωματα παθητικης προστασιας παρεχονται απο τη
μητερα. Κατα τη διαρκεια της εγκυμοσυνης, ενας συγκεκριμενος τυπος
αντισωματος, που ονομαζεται IgG, μεταφερεται απο τη μητερα στο μωρο
απευθειας στον πλακουντα, ετσι τα ανθρωπινα μωρα εχουν υψηλα επιπεδα
αντισωματων ακομη και κατα τη γεννηση, με το ιδιο φασμα εξειδικευμενων
αντιγονων οπως και αυτα στην μητερα τους. Το μητρικο γαλα η το πρωτογαλα
περιεχει επισης αντισωματα που μεταφερονται στο εντερο του βρεφους και
το προστατευουν απο βακτηριακες λοιμωξεις εως οτου το νεογεννητο να
συνθεσει τα δικα του αντισωματα. Προκειται για παθητικη ασυλια επειδη το
εμβρυο δεν κανει πραγματικα κυτταρα μνημης η αντισωματα παρα μονο τα
δανειζεται. Αυτη η παθητικη ανοσια ειναι συνηθως βραχυπροθεσμη, διαρκει
απο λιγες μερες μεχρι μερικους μηνες. Στην ιατρικη, η προστατευτικη
παθητικη ανοσια μπορει επισης να μεταφερθει τεχνητα απο το ενα ατομο στο
αλλο μεσω του πλουσιου σε αντισωματα ορου.
Εμφυτο ανοσοποιητικο συστημα
Οι μικροοργανισμοι η οι τοξινες που εισερχονται με επιτυχια σε εναν
οργανισμο συναντουν τα κυτταρα και τους μηχανισμους του εμφυτου
ανοσοποιητικου συστηματος. Η εμφυτη αποκριση συνηθως ενεργοποιειται
οταν τα μικροβια εντοπιζονται απο υποδοχεις αναγνωρισης προτυπων, οι
οποιοι αναγνωριζουν συστατικα που διατηρουνται μεταξυ ευρεων ομαδων
μικροοργανισμων η οταν τα κατεστραμμενα, τραυματισμενα η αδυνατισμενα
κυτταρα στελνουν σηματα συναγερμου, πολλα απο τα οποια (αλλα οχι ολα)
αναγνωριζονται απο τους ιδιους υποδοχεις με εκεινους που αναγνωριζουν
τους παθογονους παραγοντες. Οι εγγενεις ανοσοποιητικες αμυνες ειναι μη
ειδικες, πραγμα που σημαινει οτι αυτα τα συστηματα ανταποκρινονται σε
παθογονους παραγοντες με γενικο τροπο. Το συστημα αυτο δεν παρεχει
μακροχρονια ανοσια εναντι ενος παθογονου παραγοντα. Το εμφυτο
ανοσοποιητικο συστημα ειναι το κυριαρχο συστημα υπερασπισης των
ξενιστων στους περισσοτερους οργανισμους.
Αναγνωριση μοτιβων απο κυτταρα
Τα κυτταρα στο εμφυτο ανοσοποιητικο συστημα χρησιμοποιουν υποδοχεις
αναγνωρισης προτυπων (pattern recognition receptors, PRRs) για να
αναγνωριζουν μοριακες δομες που παραγονται απο μικροβιακους
παθογονους παραγοντες. Οι PRRs ειναι αισθητηρες κωδικοποιησης βλαστικων
σειρων, οι οποιοι ανιχνευουν μορια τυπικα για τους παθογονους παραγοντες.
Ειναι πρωτεϊνες που εκφραζονται κυριως απο κυτταρα του εμφυτου
ανοσοποιητικου συστηματος, οπως δενδριτικα κυτταρα, μακροφαγα,
μονοκυτταρα, ουδετεροφιλα και επιθηλιακα κυτταρα, για την αναγνωριση
δυο κατηγοριων μοριων: τα σχετιζομενα με τα παθογονα μοριακα προτυπα
(pathogen-associated molecular patterns, PAMPs) , τα οποια σχετιζονται με
μικροβιακους παθογονους παραγοντες και τα μοριακα προτυπα που
σχετιζονται με βλαβες (damage-associated molecular patterns, DAMPs), τα
οποια σχετιζονται με συστατικα των κυτταρων του ξενιστη που
απελευθερωνονται κατα τη διαρκεια κυτταρικης βλαβης η κυτταρικου
θανατου.
Δεσμευτικοι υποδοχεις
Η αναγνωριση των σχετιζομενων με εξωκυτταρικο η ενδοσωμικο παθογονο
μοριακων προτυπων προκαλειται απο διαμεμβρανικες πρωτεϊνες γνωστες ως
υποδοχεις τυπου Toll (Toll-like Receptors, TLRs). Οι TLRs μοιραζονται ενα
τυπικο δομικο μοτιβο, τις επαναληψεις πλουσιες σε λευκινη (Leucine rich
repeats, LRR), οι οποιες τους δινουν την ιδιαιτερη εμφανιση και ειναι επισης
υπευθυνες για τη λειτουργικοτητα των TLRs. Οι υποδοχεις που ομοιαζουν με
το δεκτη ανακαλυφθηκαν για πρωτη φορα στη Drosophila και πυροδοτησαν
τη συνθεση και την εκκριση κυτοκινων και την ενεργοποιηση αλλων
προγραμματων αμυνας του ξενιστη που ειναι απαραιτητα τοσο για τις
εμφυτες οσο και για τις προσαρμοστικες ανοσολογικες αντιδρασεις. Μεχρι
σημερα, δεκα λειτουργικα μελη της οικογενειας TLRs εχουν περιγραφει στους
ανθρωπους.
Κυτοσολικοι υποδοχεις
Τα κυτταρα στο εμφυτο ανοσοποιητικο συστημα εχουν υποδοχεις
αναγνωρισης προτυπων που ανιχνευουν μολυνση η κυτταρικη βλαβη στο
κυτταροπλασμα. Τρεις κυριες κατηγοριες αυτων των υποδοχεων κυτοσολιων
ειναι υποδοχεις τυπου NOD, RIG (παρομοιοι με το ρετινοϊκο οξυ) υποδοχεις
και αισθητηρες κυτοσολικου DNA.
Φλεγμονωματα
Τα φλεγμονωματα ειναι συμπλοκα πολυπρωτεϊνων (αποτελουνται απο ενα
NLR, την πρωτεϊνη προσαρμογης ASC και το μοριο τελεστη pro-caspase-1) που
σχηματιζονται σε αποκριση σε κυτοσολικα PAMPs και DAMPs, η λειτουργια
των οποιων ειναι η δημιουργια ενεργων μορφων των φλεγμονωδων
κυτοκινων IL-1 β και IL-18.
Επιφανειακα εμποδια
Πολλα εμποδια προστατευουν τους οργανισμους απο τη μολυνση,
συμπεριλαμβανομενων μηχανικων, χημικων και βιολογικων φραγμων. Η
κηρωδης επιδερμιδα των περισσοτερων φυλλων, ο εξωσκελετος των εντομων,
τα κελυφη και οι μεμβρανες των εξωτερικης εναποθεσης αυγων και το δερμα
αποτελουν παραδειγματα μηχανικων φραγμων που αποτελουν την πρωτη
γραμμη αμυνας εναντι μιας λοιμωξης. Ωστοσο, καθως οι οργανισμοι δεν
μπορουν να σφραγιστουν πληρως απο το περιβαλλον τους, αλλα συστηματα
δρουν για την προστασια των ανοιγματων του σωματος, οπως οι πνευμονες,
τα εντερα και η ουρογεννητικη οδος. Στους πνευμονες, ο βηχας και το
φτερνισμα εκτοξευουν μηχανικα παθογονους παραγοντες και αλλους
ερεθιστικους παραγοντες μακρια απο την αναπνευστικη οδο. Η δραση
εκπλυσης των δακρυων και των ουρων εξουδετερωνει επισης μηχανικα τους
παθογονους παραγοντες, ενω η βλεννα που εκκρινεται απο την αναπνευστικη
και γαστρεντερικη οδο χρησιμευει για την παγιδευση και την εμπλοκη
μικροοργανισμων.
Τα χημικα εμποδια προστατευουν επισης απο τη μολυνση. Το δερμα και η
αναπνευστικη οδος εκκρινουν αντιμικροβιακα πεπτιδια οπως οι β-αμυντικες
ενωσεις. Τα ενζυμα οπως η λυσοζυμη και η φωσφολιπαση Α2 στο σαλιο, στα
δακρυα και στο μητρικο γαλα ειναι επισης αντιβακτηριακα. Οι κολπικες
εκκρισεις χρησιμευουν ως ενα χημικο φραγμα μετα την εκκινηση της εμμηνου
ρησης, οταν γινονται ελαφρως οξινες, ενω το σπερμα περιεχει αμυντικες
ενωσεις και ψευδαργυρο για να σκοτωσει τους παθογονους παραγοντες. Στο
στομαχι, το γαστρικο οξυ χρησιμευει ως μια ισχυρη χημικη αμυνα κατα των
παθογονων που εχουν εισελθει με καταποση.
Στο εσωτερικο των ουρογεννητικων και γαστρεντερικων οδων, η συντροφικη
χλωριδα χρησιμευει ως βιολογικα εμποδια, ανταγωνιζομενη παθογονα
βακτηρια για τροφη και χωρο και, σε ορισμενες περιπτωσεις, μεταβαλλοντας
τις συνθηκες στο περιβαλλον τους, οπως το ρΗ η τον διαθεσιμο σιδηρο. Ως
αποτελεσμα του συμβιωτικης σχεσης μεταξυ της συντροφικης χλωριδας και
του ανοσοποιητικου συστηματος, μειωνεται η πιθανοτητα οι παθογονοι
οργανισμοι να φθασουν σε επαρκεις αριθμους για να προκαλεσουν ασθενεια.
Ωστοσο, επειδη τα περισσοτερα αντιβιοτικα δεν στοχευουν ειδικα βακτηρια
και δεν επηρεαζουν τους μυκητες, τα απο του στοματος αντιβιοτικα μπορουν
να οδηγησουν σε “υπεραναπτυξη” μυκητων και να προκαλεσουν καταστασεις
οπως κολπικη καντιντιαση (μολυνση ζυμης). Υπαρχουν καλα αποδεικτικα
στοιχεια οτι η επανεισαγωγη της προβιοτικης χλωριδας, οπως οι καθαρες
καλλιεργειες των γαλακτοβακιλλων που βρισκονται κανονικα στο μη
παστεριωμενο γιαουρτι, συμβαλλει στην αποκατασταση μιας υγιους
ισορροπιας μικροβιακων πληθυσμων σε εντερικες λοιμωξεις στα παιδια και
στην ενθαρρυνση προκαταρκτικων δεδομενων σε μελετες βακτηριακης
γαστρεντεριτιδας, σε φλεγμονωδεις νοσους του εντερου, σε λοιμωξη του
ουροποιητικου συστηματος και σε μετα-χειρουργικες λοιμωξεις.
Κυτταρικα συστατικα
Μια εικονα ηλεκτρονικου μικροσκοπιου με φυσιολογικο ανθρωπινο αιμα που
κυκλοφορει. Μπορουν να παρατηρηθουν ερυθρα αιμοσφαιρια, μερικα λευκα
αιμοσφαιρια, συμπεριλαμβανομενων των λεμφοκυτταρων, ενα μονοκυτταρο,
ενα ουδετεροφιλο και πολλα μικρα αιμοπεταλια σε σχημα δισκου.
Τα λευκοκυτταρα (λευκα αιμοσφαιρια) δρουν σαν ανεξαρτητοι, μονοκυτταροι
οργανισμοι και ειναι ο δευτερος βραχιονας του εμφυτου ανοσοποιητικου
συστηματος. Τα εμφυτα λευκοκυτταρα περιλαμβανουν τα φαγοκυτταρα
(μακροφαγα, ουδετεροφιλα και δενδριτικα κυτταρα), εμφυτα λεμφοειδη
κυτταρα, μαστοκυτταρα, ηωσινοφιλα, βασεοφιλα και φυσικα κυτταρα
φονιαδες. Αυτα τα κυτταρα ταυτοποιουν και εξαλειφουν τους παθογονους
οργανισμους, ειτε προσβαλλοντας μεγαλυτερα παθογονα μεσω της επαφης
ειτε με κατακλυσμο και στη συνεχεια θανατωση μικροοργανισμων. Τα
ενδογενη κυτταρα ειναι επισης σημαντικοι μεσολαβητες στην αναπτυξη
λεμφοειδων οργανων και στην ενεργοποιηση του προσαρμοστικου
ανοσοποιητικου συστηματος.
Η φαγοκυτταρωση ειναι ενα σημαντικο χαρακτηριστικο της κυτταρικης
εγγενους ανοσιας που εκτελειται απο κυτταρα που ονομαζονται φαγοκυτταρα
που κατακλυζουν η τρωνε παθογονα η σωματιδια. Τα φαγοκυτταρα γενικα
περιπολουν το σωμα αναζητωντας παθογονα, αλλα μπορουν να καλουνται σε
συγκεκριμενες θεσεις απο κυτοκινες. Μολις ενα παθογονο εχει απορροφηθει
απο ενα φαγοκυτταρο, παγιδευεται σε ενα ενδοκυτταρικο κυστιδιο που
ονομαζεται φαγοσωμα, το οποιο στη συνεχεια συντηκεται με ενα αλλο
κυστιδιο που ονομαζεται λυσοσομημα για να σχηματισει ενα φαγολυσοσωμα.
Το παθογονο θανατωνεται απο τη δραστηριοτητα των πεπτικων ενζυμων η
μετα απο αναπνευστικη εκρηξη που απελευθερωνει ελευθερες ριζες στο
φαγολυσοσωμα. Η φαγοκυτταρωση εξελιχθηκε ως μεσο για την αποκτηση
θρεπτικων συστατικων, αλλα ο ρολος αυτος επεκταθηκε στα φαγοκυτταρα για
να συμπεριλαβει την καταπονηση των παθογονων ως εναν αμυντικο
μηχανισμο. Η φαγοκυτταρωση πιθανον αντιπροσωπευει την παλαιοτερη
μορφη αμυνας του ξενιστη, καθως τα φαγοκυτταρα εχουν ταυτοποιηθει σε
σπονδυλωτα και ασπονδυλα ζωα.
Φαγοκυτταρα
Τα ουδετεροφιλα και τα μακροφαγα ειναι φαγοκυτταρα που ταξιδευουν σε
ολοκληρο το σωμα σε καταδιωξη παθογονων που τυχον εχουν εισβαλει. Τα
ουδετεροφιλα βρισκονται κανονικα στην κυκλοφορια του αιματος και ειναι ο
πιο αφθονος τυπος φαγοκυτταρου, που αντιπροσωπευει φυσιολογικα το 50%
εως 60% των συνολικων κυκλοφορουντων λευκοκυτταρων και αποτελειται
απο υποπληθυσμους ουδετεροφιλων-δολοφονων και ουδετεροφιλωνεντοπιστων. Κατα τη διαρκεια της οξειας φασης φλεγμονης, ιδιαιτερα ως
αποτελεσμα βακτηριακης μολυνσης, τα ουδετεροφιλα μεταναστευουν προς
τη θεση της φλεγμονης σε μια διαδικασια που ονομαζεται χημειοταξια και
ειναι συνηθως τα πρωτα κυτταρα που φθανουν στο σημειο της λοιμωξης. Τα
μακροφαγα ειναι πολυδυναμα κυτταρα που βρισκονται μεσα στους ιστους και
παραγουν μια ευρεια σειρα χημικων, συμπεριλαμβανομενων των ενζυμων,
των συμπληρωματικων πρωτεϊνων και των κυτοκινων, ενω μπορουν επισης να
δρασουν ως σαρωτες που απαλλασσουν το σωμα απο φθαρμενα κυτταρα και
αλλα συντριμματα και ως κυτταρα που παρουσιαζουν αντιγονο που
ενεργοποιουν το προσαρμοστικο ανοσοποιητικο συστημα.
Δενδριτικα κυτταρα
Τα δενδριτικα κυτταρα (Dendritic cells, DC) ειναι φαγοκυτταρα σε ιστους που
ερχονται σε επαφη με το εξωτερικο περιβαλλον, επομενως, βρισκονται κυριως
στο δερμα, τη μυτη, τους πνευμονες, το στομαχι και τα εντερα. Ονομαζονται
ετσι για την ομοιοτητα τους με τους νευρωνες δενδριτων, καθως και τα δυο
εχουν πολλες σπονδυλικες προβολες, αλλα τα δενδριτικα κυτταρα δεν
συνδεονται καθολου με το νευρικο συστημα. Τα δενδριτικα κυτταρα
χρησιμευουν ως συνδεσμος μεταξυ των σωματικων ιστων και του εμφυτου
και προσαρμοστικου ανοσοποιητικου συστηματος, καθως παρουσιαζουν
αντιγονα στα Τ κυτταρα, εναν απο τους βασικους κυτταρικους τυπους του
προσαρμοστικου ανοσοποιητικου συστηματος.
Κοκκιοκυτταρα
Τα κοκκιοκυτταρα ειναι λευκοκυτταρα που εχουν κοκκια στο κυτταροπλασμα
τους. Στην κατηγορια αυτη περιλαμβανονται τα ουδετεροφιλα, τα
μαστοκυτταρα, τα βασεοφιλα και τα ηωσινοφιλα. Τα μαστοκυτταρα
βρισκονται σε συνδετικους ιστους και βλεννογονους και ρυθμιζουν την
φλεγμονωδη αποκριση. Συνηθως συνδεονται με την αλλεργια και την
αναφυλαξια. Τα βασεοφιλα και τα ηωσινοφιλα σχετιζονται με τα
ουδετεροφιλα. Εκκρινουν χημικους μεσολαβητες που εμπλεκονται στην
υπερασπιση εναντι των παρασιτων και παιζουν ρολο σε αλλεργικες
αντιδρασεις, οπως το ασθμα.
Ενδογενη λεμφοειδη κυτταρα
Τα ενδογενη λεμφοειδη κυτταρα (Innate lymphoid cells, ILCs) ειναι μια ομαδα
εγγενων ανοσοκυτταρων που προερχονται απο κοινο λεμφικο προγονο
(lymphoid progenitor, CLP) και ανηκουν στην οικογενεια των λεμφοειδων.
Αυτα τα κυτταρα οριζονται απο την απουσια αντιγονου ειδικου υποδοχεα Β η
Τ κυτταρου εξαιτιας της ελλειψης γονιδιου ενεργοποιησης ανασυνδυασμου
(recombination activating gene, RAG). Τα ILCs δεν εκφραζουν μυελοειδεις η
δενδριτικους κυτταρικους δεικτες.
Τα φυσικα κυτταρα δολοφονοι (Natural killer cells), ενα απο τα ILC μελη, ειναι
λεμφοκυτταρα και ενα συστατικο του εμφυτου ανοσοποιητικου συστηματος
το οποιο δεν προσβαλλει απευθειας τα εισβαλλοντα μικροβια. Αντιθετα, τα
NK κυτταρα καταστρεφουν τα υποβαθμισμενα κυτταρα-ξενιστες, οπως
κυτταρα ογκου η κυτταρα που εχουν μολυνθει απο τον ιο, αναγνωριζοντας
τετοια κυτταρα με μια κατασταση γνωστη ως “missing self”. Αυτος ο ορος
περιγραφει κυτταρα με χαμηλα επιπεδα δεικτη κυτταρικης επιφανειας που
ονομαζεται MHC I (major histocompatibility complex / κυριο συμπλεγμα
ιστοσυμβατοτητας), μια κατασταση που μπορει να προκυψει σε ιογενεις
λοιμωξεις των κυτταρων-ξενιστων. Ονομαστηκαν “φυσικοι δολοφονοι”
εξαιτιας της αρχικης ιδεας οτι δεν απαιτουν ενεργοποιηση για να σκοτωσουν
τα κυτταρα που ειναι σε κατασταση “missing self”. Για πολλα χρονια δεν ηταν
σαφες πως τα κυτταρα NK αναγνωριζουν κυτταρα ογκου και μολυσμενα
κυτταρα. Ειναι τωρα γνωστο οτι η συνθεση MHC στην επιφανεια αυτων των
κυτταρων μεταβαλλεται και τα κυτταρα ΝΚ ενεργοποιουνται μεσω της
αναγνωρισης της καταστασης “missing self”. Τα φυσιολογικα κυτταρα του
σωματος δεν αναγνωριζονται και δεν προσβαλλονται απο τα κυτταρα ΝΚ
επειδη εκφραζουν ανεπαφα τα MHC αντιγονα. Αυτα τα MHC αντιγονα
αναγνωριζονται απο τους υποδοχεις ανοσοσφαιρινης των κυτταρων
δολοφονων (killer cell immunoglobulin receptors, KIR) που ουσιαστικα
φρεναρουν τα κυτταρα ΝΚ.
Φλεγμονη
Η φλεγμονη ειναι μια απο τις πρωτες απαντησεις/αποκρισεις του
ανοσοποιητικου συστηματος σε λοιμωξη. Τα συμπτωματα της φλεγμονης
ειναι ερυθροτητα, οιδημα, θερμοτητα και πονος, τα οποια προκαλουνται απο
αυξημενη ροη αιματος σε ιστο. Η φλεγμονη παραγεται απο εικοσανοειδη και
κυτοκινες, τα οποια απελευθερωνονται απο τραυματισμενα η μολυσμενα
κυτταρα. Τα εικοσανοειδη περιλαμβανουν προσταγλανδινες που προκαλουν
πυρετο και διαστολη αιμοφορων αγγειων που σχετιζονται με φλεγμονη και
λευκοτριενια που προσελκυουν ορισμενα λευκα αιμοσφαιρια (λευκοκυτταρα).
Οι κοινες κυτοκινες περιλαμβανουν τις ιντερλευκινες που ειναι υπευθυνες για
την επικοινωνια μεταξυ των λευκων αιμοσφαιριων, τις χημειοκινες που
προαγουν χημειοταξια και τις ιντερφερονες που εχουν αντι-ιικες επιδρασεις,
οπως διακοπη της πρωτεϊνικης συνθεσης στο κυτταρο ξενιστη. Μπορουν
επισης να απελευθερωθουν παραγοντες αναπτυξης και κυτταροτοξικοι
παραγοντες. Αυτες οι κυτοκινες και αλλες χημικες ουσιες προσλαμβανουν
κυτταρα ανοσιας στο σημειο της λοιμωξης και προαγουν την επουλωση
οποιουδηποτε κατεστραμμενου ιστου μετα την απομακρυνση των
παθογονων.
Συμπληρωματικο συστημα
Το συμπληρωματικο συστημα ειναι ενας βιοχημικος καταρρακτης που
προσβαλλει τις επιφανειες ξενων κυτταρων. Περιεχει πανω απο 20
διαφορετικες πρωτεϊνες και ονομαζεται ετσι λογω της ικανοτητας του να
“συμπληρωνει” τη θανατωση των παθογονων με αντισωματα. Το
συμπληρωματικο ειναι το κυριο χυμικο συστατικο της εμφυτης
ανοσοαποκρισης. Πολλα ειδη εχουν συμπληρωματικα συστηματα,
συμπεριλαμβανομενων των μη θηλαστικων οπως τα φυτα, τα ψαρια και
μερικα ασπονδυλα.
Στον ανθρωπο, αυτη η αποκριση ενεργοποιειται με συμπληρωματικη
δεσμευση στα αντισωματα που εχουν προσδεθει σε αυτα τα μικροβια η τη
δεσμευση πρωτεϊνων συμπληρωματος σε υδατανθρακες στις επιφανειες των
μικροβιων. Αυτο το σημα αναγνωρισης ενεργοποιει μια γρηγορη αποκριση
θανατου. Η ταχυτητα της αποκρισης ειναι ενα αποτελεσμα ενισχυσης σηματος
που συμβαινει μετα απο διαδοχικη πρωτεολυτικη ενεργοποιηση μοριων
συμπληρωματος, που ειναι επισης πρωτεασες. Αφου οι πρωτεϊνες του
συμπληρωματος αρχικα δεσμευονται στο μικροβιο, ενεργοποιουν τη
δραστικοτητα πρωτεασης τους, η οποια με τη σειρα της ενεργοποιει αλλες
πρωτεασες συμπληρωματος και ουτω καθεξης. Αυτο παραγει εναν καταλυτικο
καταρρακτη που ενισχυει το αρχικο σημα με ελεγχομενη θετικη
ανατροφοδοτηση. Ο καταρρακτης εχει ως αποτελεσμα την παραγωγη
πεπτιδιων που προσελκυουν ανοσοκυτταρα, αυξανουν την αγγειακη
διαπερατοτητα και καταδεικνυουν την επιφανεια ενος παθογονου,
χαρακτηριζοντας το για καταστροφη. Αυτη η εναποθεση συμπληρωματος
μπορει επισης να εξοντωσει τα κυτταρα απευθειας μεσω της ρηξης της
μεμβρανης πλασματος τους.
Προσαρμοστικο ανοσοποιητικο συστημα
Το προσαρμοστικο ανοσοποιητικο συστημα εξελιχθηκε στα πρωιμα
σπονδυλωτα και επιτρεπει μια ισχυροτερη ανοσοαποκριση καθως και
ανοσολογικη μνημη, οπου καθε παθογονο “απομνημονευεται” με ενα
αντιγονο-υπογραφη. Η προσαρμοστικη ανοσοαποκριση ειναι ειδικη για το
αντιγονο και απαιτει την αναγνωριση ειδικων αντιγονων “μη ενδογενων” κατα
τη διαρκεια μιας διαδικασιας που ονομαζεται παρουσιαση αντιγονου. Η
εξειδικευση του αντιγονου επιτρεπει τη δημιουργια αποκρισεων
προσαρμοσμενων σε συγκεκριμενα παθογονα η σε κυτταρα που εχουν
μολυνθει απο παθογονα. Η ικανοτητα να προσαρμοζονται αυτες οι
προσαρμοσμενες απαντησεις διατηρειται στο σωμα με τα “κυτταρα μνημης”.
Εαν ενα παθογονο μολυνει το σωμα περισσοτερο απο μια φορα, αυτα τα
συγκεκριμενα κυτταρα μνημης χρησιμοποιουνται για να το εξαλειψουν
γρηγορα.
Η αναγνωριση του αντιγονου
Τα κυτταρα του προσαρμοστικου ανοσοποιητικου συστηματος ειναι ειδικοι
τυποι λευκοκυτταρων, που ονομαζονται λεμφοκυτταρα. Τα Β κυτταρα και τα Τ
κυτταρα ειναι οι κυριοτεροι τυποι λεμφοκυτταρων και προερχονται απο
αιματοποιητικα βλαστοκυτταρα στον μυελο των οστων. Τα Β κυτταρα
εμπλεκονται στην χυμικη ανοσοαποκριση, ενω τα Τ κυτταρα εμπλεκονται στην
κυτταρικη μεσολαβουμενη ανοσοαποκριση.
Τα Τ κυτταρα δολοφονοι, αναγνωριζουν μονο αντιγονα συζευγμενα με μορια
MHC Κατηγοριας Ι (Class I MHC), ενω τα βοηθητικα Τ κυτταρα και τα
ρυθμιστικα Τ κυτταρα αναγνωριζουν μονο αντιγονα συζευγμενα με μορια
MHC Κατηγοριας II (Class II MHC). Αυτοι οι δυο μηχανισμοι παρουσιασης
αντιγονου αντικατοπτριζουν τους διαφορετικους ρολους των δυο τυπων Τ
κυτταρων. Ενας τριτος, δευτερευων τυπος ειναι τα γδ Τ κυτταρα που
αναγνωριζουν αθικτα αντιγονα που δεν δεσμευονται με τους υποδοχεις MHC.
Τα διπλα-θετικα Τ κυτταρα εκτιθενται σε μια ευρεια ποικιλια αυτοαντιγονων
στον θυμο αδενα, στον οποιο το ιωδιο ειναι απαραιτητο για την αναπτυξη του
θυμου και τη δραστηριοτητα του.
Αντιθετα, ο αντιγονος-ειδικος υποδοχεας Β κυτταρων ειναι ενα μοριο
αντισωματος στην επιφανεια των B κυτταρων και αναγνωριζει ολοκληρα
παθογονα χωρις καμια αναγκη για επεξεργασια αντιγονου. Καθε σειρα B
κυτταρων εκφραζει ενα διαφορετικο αντισωμα, ετσι ωστε το πληρες σετ
υποδοχεων αντιγονου Β κυτταρων να αντιπροσωπευει ολα τα αντισωματα
που μπορει να παραγει το σωμα.
Παρουσια αντιγονου σε Τ λεμφοκυτταρα
Και τα Β κυτταρα και τα Τ κυτταρα φερουν μορια υποδοχεα που
αναγνωριζουν συγκεκριμενους στοχους. Τα Τ-λεμφοκυτταρα αναγνωριζουν
εναν “non-self” στοχο, οπως ειναι ο παθογονος παραγοντας, μονο αφου τα
αντιγονα (μικρα θραυσματα του παθογονου) εχουν υποβληθει σε
επεξεργασια και παρουσιαζονται σε συνδυασμο με εναν “self” υποδοχεα που
ονομαζεται κυριο μοριο συμπλεγματος ιστοσυμβατοτητας (major
histocompatibility complex, MHC).
Κυτταρομεσολαβουμενη ανοσια
Υπαρχουν δυο κυριοι υποτυποι Τ κυτταρων: το T κυτταρο δολοφονος και το
βοηθητικο Τ κυτταρο. Επιπλεον υπαρχουν ρυθμιστικα Τ κυτταρα τα οποια
εχουν ενα ρολο στη διαμορφωση της ανοσοαποκρισης.
Τα Τ κυτταρα δολοφονοι
Τα Τ κυτταρα δολοφονοι ειναι μια υποομαδα Τ κυτταρων που θανατωνουν
κυτταρα που ειναι μολυσμενα με ιους (και αλλα παθογονα) η ειναι
αλλοιωμενα η δυσλειτουργικα. Οπως και με τα Β κυτταρα, καθε τυπος Τ
κυτταρου αναγνωριζει ενα διαφορετικο αντιγονο. Τα Τ κυτταρα δολοφονοι
ενεργοποιουνται οταν ο υποδοχεας Τ-κυτταρων (T-cell receptor, TCR)
δεσμευεται με αυτο το ειδικο αντιγονο σε ενα συμπλεγμα με τον υποδοχεα
MHC Κατηγοριας Ι ενος αλλου κυτταρου. Η αναγνωριση αυτου του συμπλοκου
MHC με αντιγονο, βοηθειται απο εναν συν-υποδοχεα στο Τ κυτταρο, που
ονομαζεται CD8. Στη συνεχεια, το Τ κυτταρο ταξιδευει σε ολοκληρο το σωμα
σε αναζητηση κυτταρων οπου οι υποδοχεις MHC Ι φερουν αυτο το αντιγονο.
Οταν ενα ενεργοποιημενο Τ κυτταρο ερχεται σε επαφη με τετοια κυτταρα,
απελευθερωνει κυτοτοξινες, οπως η περφορινη, οι οποιες σχηματιζουν
πορους στη μεμβρανη πλασματος του κυτταρου-στοχου, επιτρεποντας την
εισοδο ιοντων, νερου και τοξινων. Η εισοδος αλλης τοξινης που ονομαζεται
κοκκιολυσινη (μια πρωτεαση) προκαλει στο κυτταρο στοχο την αποπτωση. Η
θανατωση των κυτταρων-ξενιστες απο τα Τ κυτταρα ειναι ιδιαιτερα σημαντικη
στην προληψη της αντιγραφης των ιων. Η ενεργοποιηση των T κυτταρων
ελεγχεται αυστηρα και γενικα απαιτει ενα πολυ ισχυρο σημα ενεργοποιησης
MHC / αντιγονου η επιπροσθετα σηματα ενεργοποιησης που παρεχονται απο
“βοηθητικα” Τ κυτταρα.
Βοηθητικα T κυτταρα
Λειτουργια βοηθητικων Τ κυτταρων: Τα κυτταρα που παρουσιαζουν αντιγονο
(Antigen-presenting cells, APCs), παρουσιαζουν αντιγονο στα μορια MHC
Kατηγοριας II (MHC2). Τα βοηθητικα Τ κυτταρα τα αναγνωριζουν, με τη
βοηθεια της εκφρασης του CD4 συν-υποδοχεα (CD4+). Η ενεργοποιηση ενος). Η ενεργοποιηση ενος
βοηθητικου Τ-λεμφοκυτταρου βοηθα στην απελευθερωση των κυτοκινων και
αλλων σηματων διεγερσης (πρασινα βελη) που διεγειρουν τη δραστηριοτητα
των μακροφαγων, των Τ κυτταρων και των Β κυτταρων, τα οποια παραγουν
αντισωματα. Η διεγερση των Β-λεμφοκυτταρων και των μακροφαγων
επιτυγχανει τον πολλαπλασιασμο των βοηθητικων T κυτταρων.
Τα βοηθητικα Τ κυτταρα ρυθμιζουν τοσο τις εμφυτες οσο και τις
προσαρμοστικες ανοσολογικες αποκρισεις και βοηθουν στον προσδιορισμο
των ανοσιακων αποκρισεων που κανει το σωμα σε ενα συγκεκριμενο
παθογονο. Αυτα τα κυτταρα δεν εχουν κυτταροτοξικη δραση και δεν
θανατωνουν μολυσμενα κυτταρα ουτε και καθαριζουν αμεσα τα παθογονα.
Αντιθετως, ελεγχουν την ανοσολογικη αποκριση κατευθυνοντας αλλα κυτταρα
για να εκτελεσουν αυτες τις εργασιες.
Τα βοηθητικα Τ κυτταρα εκφραζουν υποδοχεις Τ κυτταρων (T cell receptors,
TCRs) που αναγνωριζουν το δεσμευμενο αντιγονο σε μορια MHC Κατηγοριας
II. Το συμπλοκο MHC με αντιγονο, αναγνωριζεται επισης απο τον συνυποδοχεα CD4 του βοηθητικου κυτταρου, ο οποιος προσλαμβανει μορια
εντος του Τ κυτταρου (πχ. Lck) που ειναι υπευθυνα για την ενεργοποιηση του
Τ κυτταρου. Τα βοηθητικα Τ-λεμφοκυτταρα εχουν ασθενεστερη συσχετιση με
το συμπλεγμα MHC με αντιγονο απο οτι παρατηρηθηκε για τα T κυτταρα
δολοφονους, που σημαινει οτι πολλοι υποδοχεις (περιπου 200-300) στο
βοηθητικο Τ κυτταρο πρεπει να δεσμευονται απο ενα συμπλεγμα
MHC:αντιγονου προκειμενου να ενεργοποιησουν το βοηθητικο κυτταρο, ενω
τα Τ κυτταρα δολοφονοι μπορουν να ενεργοποιηθουν με δεσμευση ενος
μονου MHC:αντιγονου. Η ενεργοποιηση του βοηθητικου Τ κυτταρου απαιτει
επισης μεγαλυτερη διαρκεια δεσμευσης με ενα κυτταρο παρουσιασης
αντιγονου. Η ενεργοποιηση ενος βοηθητικου Τ λεμφοκυτταρου βοηθα στην
απελευθερωση των κυτοκινων που επηρεαζουν τη δραστηριοτητα πολλων
τυπων κυτταρων. Τα σηματα κυτοκινης που παραγονται απο βοηθητικα Τ
κυτταρα ενισχυουν τη μικροβιοκτονο λειτουργια των μακροφαγων και τη
δραστηριοτητα των T κυτταρων δολοφονων. Επιπλεον, η ενεργοποιηση των
βοηθητικων T κυτταρων προκαλει μια ρυθμιση προς τα πανω των μοριων που
εκφραζονται στην επιφανεια των T κυτταρων, οπως ο συμπλοκοποιητης CD40
(επισης αποκαλουμενος CD154), που παρεχουν επιπλεον διεγερτικα σηματα
τα οποια τυπικα απαιτουνται για την ενεργοποιηση των B κυτταρων που
παραγουν αντισωματα.
Τα γαμμα δελτα T κυτταρα
Τα γαμμα δελτα T κυτταρα (γδ Τ κυτταρα) κατεχουν εναν εναλλακτικο
υποδοχεα Τ-κυτταρων (TCR) σε αντιθεση με τα CD4+ και CD8+ (αβ) Τ κυτταρα
και μοιραζονται τα χαρακτηριστικα βοηθητικων Τ κυτταρων, κυτταροτοξικων Τ
κυτταρων και ΝΚ κυτταρων. Οι συνθηκες που παραγουν αποκρισεις απο γδ Τ
κυτταρα δεν ειναι πληρως κατανοητες. Οπως και αλλα “αντισυμβατικα”
υποσυνολα Τ κυτταρων που φερουν αμεταβλητους TCRs, οπως τα
περιορισμενα με CD1d φυσικοι δολοφονοι Τ λεμφοκυτταρα, τα γδ Τ κυτταρα
διασκελιζουν το οριο μεταξυ εμφυτης και προσαρμοστικης ανοσιας. Απο τη
μια πλευρα, τα γδ Τ κυτταρα ειναι ενα συστατικο της προσαρμοστικης
ανοσιας, καθως αναδιατασσουν τα γονιδια TCR για να παραγουν ποικιλια
υποδοχεα και μπορουν επισης να αναπτυξουν ενα φαινοτυπο μνημης. Απο
την αλλη πλευρα, τα διαφορα υποσυνολα ειναι επισης μερος του εμφυτου
ανοσοποιητικου συστηματος, οπως οι περιορισμενοι TCR η NK υποδοχεις
μπορουν να χρησιμοποιηθουν ως υποδοχεις αναγνωρισης προτυπων. Για
παραδειγμα, μεγαλοι αριθμοι ανθρωπινων Vγ9/Vδ2 T κυτταρων
ανταποκρινονται μεσα σε ωρες σε κοινα μορια που παραγονται απο μικροβια,
ενω τα εξαιρετικα περιορισμενα Vδ1+ Τ κυτταρα στο επιθηλιο αποκρινονται
σε στρετσαρισμενα επιθηλιακα κυτταρα.
Η χυμικη ανοσοαποκριση
Ενα αντισωμα αποτελειται απο δυο βαριες αλυσιδες και δυο ελαφρες
αλυσιδες. Η μοναδικη μεταβλητη περιοχη επιτρεπει στο αντισωμα να
αναγνωριζει το αντιστοιχο αντιγονο του.
Ενα Β κυτταρο αναγνωριζει παθογονα οταν τα αντισωματα στην επιφανεια
του συνδεονται με ενα συγκεκριμενο ξενο αντιγονο. Αυτο το συμπλοκο
αντιγονου / αντισωματος παραλαμβανεται απο το Β κυτταρο και υποβαλλεται
σε επεξεργασια με πρωτεολυση σε πεπτιδια. Το Β κυτταρο εμφανιζει επειτα
αυτα τα αντιγονικα πεπτιδια επι των επιφανειακων μοριων MHC Κατηγοριας
II. Αυτος ο συνδυασμος MHC και αντιγονου προσελκυει ενα βοηθητικο Τ
κυτταρο, το οποιο απελευθερωνει λεμφοκινες και ενεργοποιει το Β κυτταρο.
Καθως το ενεργοποιημενο Β κυτταρο αρχιζει τοτε να διαιρειται, οι απογονοι
του (κυτταρα πλασματος) εκκρινουν εκατομμυρια αντιγραφα του
αντισωματος που αναγνωριζει αυτο το αντιγονο. Αυτα τα αντισωματα
κυκλοφορουν στο πλασμα του αιματος και της λεμφου, δεσμευονται σε
παθογονους παραγοντες που εκφραζουν το αντιγονο και τα χαρακτηριζουν
για καταστροφη με ενεργοποιηση συμπληρωματος η για προσληψη και
καταστροφη απο τα φαγοκυτταρα. Τα αντισωματα μπορουν επισης να
εξουδετερωνουν αμεσα τις προκλησεις, με τη δεσμευση σε βακτηριακες
τοξινες η με παρεμβολη στους υποδοχεις που χρησιμοποιουν οι ιοι και τα
βακτηριδια για να μολυνουν τα κυτταρα.
Ανοσολογικη μνημη
Οταν τα Β κυτταρα και τα Τ κυτταρα ενεργοποιουνται και αρχιζουν να
αναπαραγονται, καποιοι απο τους απογονους τους γινονται κυτταρα μακρας
διαρκειας. Καθ’ ολη τη διαρκεια ζωης ενος ζωου, αυτα τα κυτταρα μνημης
θυμουνται καθε συγκεκριμενο παθογονο που εχουν συναντησει και μπορουν
να δωσουν ισχυρη απαντηση αν ανιχνευθει ξανα το παθογονο. Αυτο ειναι
“προσαρμοστικο” επειδη εμφανιζεται (επικτητο) κατα τη διαρκεια της ζωης
ενος ατομου ως προσαρμογη στη μολυνση με αυτον τον παθογονο παραγοντα
και προετοιμαζει το ανοσοποιητικο συστημα για μελλοντικες προκλησεις. Η
ανοσολογικη μνημη μπορει να ειναι ειτε παθητικη βραχυπροθεσμη μνημη
ειτε ενεργη μακροχρονια μνημη.
Φυσιολογικη ρυθμιση
Η χρονικη πορεια μιας ανοσοαποκρισης ξεκινα με την αρχικη αντιμετωπιση
των παθογονων (η τον αρχικο εμβολιασμο) και οδηγει στο σχηματισμο και τη
διατηρηση της ενεργου ανοσολογικης μνημης.
Το ανοσοποιητικο συστημα εμπλεκεται σε πολλες πτυχες της φυσιολογικης
ρυθμισης στο σωμα. Το ανοσοποιητικο συστημα αλληλεπιδρα στενα με αλλα
συστηματα, οπως το ενδοκρινικο και το νευρικο συστημα. Το ανοσοποιητικο
συστημα διαδραματιζει επισης σημαντικο ρολο στην εμβρυογενεση
(αναπτυξη του εμβρυου), καθως και στην αποκατασταση και αναγεννηση των
ιστων.
Ορμονες
Οι ορμονες μπορουν να λειτουργησουν ως ανοσοτροποποιητες, αλλαζοντας
την ευαισθησια του ανοσοποιητικου συστηματος. Για παραδειγμα, οι
γυναικειες σεξουαλικες ορμονες ειναι γνωστοι ανοσοδιεγερτες τοσο των
προσαρμοστικων οσο και των εμφυτων ανοσολογικων αποκρισεων.
Ορισμενες αυτοανοσες ασθενειες, οπως ο ερυθηματωδης λυκος,
προξενουνται στις γυναικες και η εμφανιση τους συχνα συμπιπτει με την
εφηβεια. Αντιθετα, οι ανδρικες σεξουαλικες ορμονες οπως η τεστοστερονη
φαινεται να ειναι ανοσοκατασταλτικες. Αλλες ορμονες φαινεται να ρυθμιζουν
και το ανοσοποιητικο συστημα, κυριως η προλακτινη, η αυξητικη ορμονη και η
βιταμινη D.
Βιταμινη D
Οταν ενα Τ κυτταρο συναντα ενα ξενο παθογονο, επεκτεινει εναν υποδοχεα
βιταμινης D. Αυτο ειναι ουσιαστικα μια συσκευη σηματοδοτησης που
επιτρεπει στο Τ κυτταρο να δεσμευεται στην ενεργο μορφη της βιταμινης D,
της στεροειδους ορμονης καλσιτριολη. Τα Τ κυτταρα εχουν μια συμβιωτικη
σχεση με τη βιταμινη D. Οχι μονο το Τ κυτταρο επεκτεινει εναν υποδοχεα
βιταμινης D, ζητωντας ουσιαστικα να συνδεθει με την εκδοση στεροειδων
ορμονων της βιταμινης D, της καλσιτριολης, αλλα το Τ κυτταρο εκφραζει το
γονιδιο CYP27B1, που ειναι το γονιδιο που ειναι υπευθυνο για τη μετατροπη
της προ-ορμονικης εκδοσης της βιταμινης D, της καλσιδιολης στην εκδοση των
στεροειδων ορμονων, την καλσιτριολη. Μονο μετα τη συνδεση με την
καλσιτριολη μπορουν τα Τ κυτταρα να εκτελεσουν την προβλεπομενη
λειτουργια τους. Αλλα κυτταρα του ανοσοποιητικου συστηματος που ειναι
γνωστο οτι εκφραζουν το CYP27B1 και ετσι ενεργοποιουν την καλσιδιολη της
βιταμινης D, ειναι τα δενδριτικα κυτταρα, τα κερατινοκυτταρα και τα
μακροφαγα.
Υποτιθεται οτι μια προοδευτικη μειωση των ορμονικων επιπεδων με την
ηλικια ειναι εν μερει υπευθυνη για τις εξασθενημενες ανοσολογικες
αντιδρασεις στα γηρασκοντα ατομα. Αντιθετα, ορισμενες ορμονες
ρυθμιζονται απο το ανοσοποιητικο συστημα, κυριως απο τη δραστηριοτητα
των θυρεοειδικων ορμονων. Η μειωση της ανοσολογικης λειτουργιας που
σχετιζεται με την ηλικια σχετιζεται επισης με τη μειωση των επιπεδων
βιταμινης D στους ηλικιωμενους. Καθως οι ανθρωποι γερνουν, συμβαινουν
δυο πραγματα που επηρεαζουν αρνητικα τα επιπεδα βιταμινης D. Πρωτον,
αυτα τα ατομα παραμενουν εντος κατοικιας περισσοτερο λογω μειωμενων
επιπεδων δραστηριοτητας. Αυτο σημαινει οτι παιρνουν λιγοτερο ηλιο και κατα
συνεπεια παραγουν λιγοτερη χοληκαλσιφερολη μεσω της UVB ακτινοβολιας.
Δευτερον, καθως ενα ατομο μεγαλωνει, το δερμα γινεται λιγοτερο αποδοτικο
στην παραγωγη βιταμινης D.
Υπνος και ξεκουραση
Το ανοσοποιητικο συστημα επηρεαζεται απο τον υπνο και την αναπαυση και η
στερηση του υπνου ειναι επιζημια για την ανοσολογικη λειτουργια. Οι
συνθετοι κυκλοι αναδρασης που εμπλεκουν κυτοκινες, οπως η ιντερλευκινη-1
και ο παραγοντας νεκρωσης ογκων-α, που παραγονται ως ανταποκριση σε
λοιμωξη, φαινεται να παιζουν επισης ρολο στη ρυθμιση του υπνου μη ταχειας
κινησης των ματιων (REM). Ετσι, η ανοσοαποκριση στη μολυνση μπορει να
οδηγησει σε αλλαγες στον κυκλο του υπνου, συμπεριλαμβανομενης της
αυξησης του υπνου με αργο κυμα σε σχεση με τον υπνο REM.
Οταν υποφερουμε απο στερηση υπνου, οι ενεργες ανοσοποιησεις μπορει να
εχουν μειωμενο αποτελεσμα και μπορει να οδηγησουν σε χαμηλοτερη
παραγωγη αντισωματων και χαμηλοτερη ανοσιακη αποκριση απο οτι θα
παρατηρηθει σε ενα ξεκουραστο ατομο. Επιπλεον, πρωτεϊνες οπως η NFIL3, οι
οποιες εχουν αποδειχθει οτι ειναι στενα συνδεδεμενες τοσο με τη
διαφοροποιηση των Τ κυτταρων οσο και με τους κιρκαδιους ρυθμους μας,
μπορουν να επηρεαστουν μεσω της διαταραχης του φυσικου φωτος και των
σκοτεινων κυκλων μεσω περιπτωσεων στερησης υπνου, εργασιας με βαρδιες
κλπ. Ως συνεπεια, αυτες οι διαταραχες μπορουν να οδηγησουν σε αυξηση των
χρονιων παθησεων οπως ειναι οι καρδιακες παθησεις, ο χρονιος πονος και το
ασθμα.
Εκτος απο τις αρνητικες συνεπειες της στερησης του υπνου, ο υπνος και το
αλληλοσυνδεδεμενο κιρκαδικο συστημα εχουν αποδειχθει οτι εχουν ισχυρες
ρυθμιστικες επιδρασεις στις ανοσολογικες λειτουργιες που επηρεαζουν τοσο
την εμφυτη οσο και την προσαρμοστικη ανοσια. Κατ’ αρχας, κατα τη διαρκεια
της πρωιμης φασης αργου κυματος υπνου, μια ξαφνικη πτωση των επιπεδων
κορτιζολης, επινεφρινης και νορεπινεφρινης στο αιμα προκαλει αυξημενα
επιπεδα στο αιμα των ορμονων λεπτινη, αυξητικη ορμονη της υποφυσης και
προλακτινη. Αυτα τα σηματα προκαλουν μια προ-φλεγμονωδη κατασταση
μεσω της παραγωγης των προ-φλεγμονωδων κυτοκινων ιντερλευκινη-1,
ιντερλευκινη-12, ΤΝΡ-αλφα και ΙΡΝ-γ. Αυτες οι κυτοκινες στη συνεχεια
διεγειρουν ανοσολογικες λειτουργιες οπως η ενεργοποιηση των
ανοσοκυτταρων, τον πολλαπλασιασμο και την διαφοροποιηση. Κατα τη
διαρκεια αυτου του χρονικου διαστηματος, τα αδιαφοροποιητα η λιγοτερο
διαφοροποιημενα κυτταρα, οπως τα απλοϊκα και τα κεντρικης μνημης T
κυτταρα, κορυφωνονται (δηλ. κατα τη διαρκεια ενος χρονου αργα
εξελισσομενης προσαρμοστικης ανοσοαποκρισης). Εκτος απο αυτες τις
επιδρασεις, το περιβαλλον των ορμονων που παραγονται αυτη τη στιγμη
(λεπτινη, αυξητικη ορμονη της υποφυσης και προλακτινη) υποστηριζει τις
αλληλεπιδρασεις μεταξυ APCs και Τ κυτταρων, μετατοπιση του ισοζυγιου
κυτοκινης Th1/Th2 προς ενα που υποστηριζει Th1, αυξηση του συνολικου
πολλαπλασιασμου των κυτταρων Th και μεταναστευση των Τ κυτταρων σε
λεμφαδενες. Αυτο το περιβαλλον πιστευεται επισης οτι υποστηριζει το
σχηματισμο μακροχρονιας ανοσοποιητικης μνημης μεσω της εναρξης
ανοσοαποκρισεων Th1.
Αντιθετα, κατα τη διαρκεια των περιοδων αφυπνισης, διαφοροποιημενα
κυτταρα τελεστες, οπως κυτταροτοξικα φυσικα κυτταρα δολοφονοι και τα
CTLs (κυτταροτοξικα Τ λεμφοκυτταρα), κορυφωνουν για να προκαλεσουν
αποτελεσματικη αποκριση εναντι τυχον παθογονων που εισβαλλουν. Επισης,
κατα τη διαρκεια των αγρυπνων ενεργων χρονων, τα αντιφλεγμονωδη μορια,
οπως η κορτιζολη και οι κατεχολαμινες, κορυφωνονται. Υπαρχουν δυο
θεωριες ως προς το γιατι η προ-φλεγμονωδης κατασταση εχει δεσμευτει για
τον υπνο. Πρωτον, η φλεγμονη θα προκαλουσε σοβαρες γνωστικες και
σωματικες βλαβες εαν επροκειτο να συμβει κατα τη διαρκεια των χρονων
αφυπνισης. Δευτερον, μπορει να εμφανιστει φλεγμονη κατα τη διαρκεια του
υπνου λογω της παρουσιας μελατονινης. Η φλεγμονη προκαλει μεγαλο
οξειδωτικο στρες και η παρουσια μελατονινης κατα τη διαρκεια του υπνου
μπορει να αντισταθμισει ενεργα την παραγωγη ελευθερων ριζων κατα τη
διαρκεια αυτης της περιοδου.
Διατροφη και σιτιση
Η υπερκαταναλωση σχετιζεται με ασθενειες οπως ο διαβητης και η
παχυσαρκια, οι οποιες ειναι γνωστο οτι επηρεαζουν την ανοσολογικη
λειτουργια. Ο πιο μετριος υποσιτισμος, καθως και ορισμενες συγκεκριμενες
ανωμαλιες ιχνοστοιχειων και θρεπτικων συστατικων, μπορουν επισης να
θεσουν σε κινδυνο την ανοσοαποκριση.
Τα τροφιμα πλουσια σε ορισμενα λιπαρα οξεα μπορουν να προωθησουν ενα
υγιες ανοσοποιητικο συστημα. Παρομοιως, η υποσιτιση του εμβρυου μπορει
να προκαλεσει μια δια βιου εξασθενιση του ανοσοποιητικου του συστηματος.
Επισκευη και αναγεννηση
Το ανοσοποιητικο συστημα, ιδιαιτερα το εμφυτο κομματι του, παιζει
αποφασιστικο ρολο στην αποκατασταση ιστων μετα απο προσβολη. Οι
βασικοι παραγοντες περιλαμβανουν μακροφαγα και ουδετεροφιλα, αλλα
ειναι επισης σημαντικοι αλλοι κυτταρικοι παραγοντες, συμπεριλαμβανομενων
των γδ Τ κυτταρων, των εγγενων λεμφοειδων κυτταρων (innate lymphoid cells,
ILCs) και των ρυθμιστικων Τ κυτταρων (Tregs). Η πλαστικοτητα των
ανοσολογικων κυτταρων και η ισορροπια μεταξυ των προ-φλεγμονωδων και
των αντιφλεγμονωδων σηματων ειναι ζωτικης σημασιας για την
αποτελεσματικη αποκατασταση ιστων. Τα ανοσοποιητικα συστατικα και οι
οδοι εμπλεκονται επισης στην αναγεννηση, για παραδειγμα στα αμφιβια.
Συμφωνα με μια υποθεση, οι οργανισμοι που μπορουν να αναγεννηθουν θα
μπορουσαν να ειναι λιγοτερο ανοσοποιημενοι απο τους οργανισμους που δεν
μπορουν να αναγεννηθουν.
Διαταραχες της ανθρωπινης ανοσιας
Το ανοσοποιητικο συστημα ειναι μια αξιοσημειωτα αποτελεσματικη δομη που
ενσωματωνει την εξειδικευση, την επαγωγικοτητα και την προσαρμογη. Παρ’
ολα αυτα, οι αποτυχιες της αμυνας του ξενιστη εμφανιζονται σε τρεις ευρειες
κατηγοριες: ανοσοανεπαρκεια, αυτοανοσια και υπερευαισθησια.
Ανοσοανεπαρκεια
Οι ανοσοανεπαρκειες εμφανιζονται οταν ενα η περισσοτερα απο τα
συστατικα του ανοσοποιητικου συστηματος ειναι ανενεργα. Η ικανοτητα του
ανοσοποιητικου συστηματος να ανταποκρινεται στα παθογονα μειωνεται
τοσο στους νεους οσο και στους ηλικιωμενους, με τις ανοσολογικες
αντιδρασεις να αρχιζουν να μειωνονται σε ηλικια περιπου 50 ετων λογω της
ανοσοενισχυτικοτητας. Στις ανεπτυγμενες χωρες, η παχυσαρκια, ο
αλκοολισμος και η χρηση ουσιων ειναι κοινα αιτια της κακης ανοσολογικης
λειτουργιας. Ωστοσο, ο υποσιτισμος ειναι η πιο κοινη αιτια της
ανοσοανεπαρκειας στις αναπτυσσομενες χωρες. Οι διαιτες που δεν εχουν
επαρκη πρωτεϊνη σχετιζονται με την εξασθενημενη ανοσια που προκαλειται
απο κυτταρα, τη συμπληρωματικη δραστικοτητα, την λειτουργια των
φαγοκυτταρων, την συγκεντρωση αντισωματων IgA και την παραγωγη
κυτοκινης. Επιπροσθετα, η απωλεια του θυμου αδενα σε νεαρη ηλικια μεσω
γενετικης μεταλλαξης η χειρουργικης απομακρυνσης εχει ως αποτελεσμα
σοβαρη ανοσοανεπαρκεια και υψηλη ευαισθησια σε λοιμωξη.
Οι ανοσοανεπαρκειες μπορουν επισης να κληρονομηθουν η να “αποκτηθουν”.
Η χρονια κοκκιωματωδης νοσος, οπου τα φαγοκυτταρα εχουν μειωμενη
ικανοτητα να καταστρεφουν τους παθογονους παραγοντες, αποτελει
παραδειγμα κληρονομικης η συγγενους ανοσοανεπαρκειας. Το AIDS και
μερικοι τυποι καρκινου προκαλουν ανοσοανεπαρκεια.
Αυτοανοσια
Οι υπερδραστικες ανοσοαποκρισεις περιλαμβανουν το αλλο ακρο της
ανοσολογικης δυσλειτουργιας, ιδιαιτερα τις αυτοανοσες διαταραχες. Εδω, το
ανοσοποιητικο συστημα αποτυγχανει να διακρινει σωστα μεταξυ του
ενδογενους (“self”) και του μη-ενδογενους (“non-self”) και επιτιθεται σε μερος
του σωματος. Υπο κανονικες συνθηκες, πολλα Τ κυτταρα και αντισωματα
αντιδρουν με πεπτιδια “self”. Μια απο τις λειτουργιες εξειδικευμενων
κυτταρων (που βρισκονται στον θυμο αδενα και τον μυελο των οστων) ειναι
να παρουσιασουν νεαρα λεμφοκυτταρα με αυτοαντιγονα που παραγονται σε
ολοκληρο το σωμα και να εξαλειψουν εκεινα τα κυτταρα που αναγνωριζουν
αυτοαντιγονα, αποτρεποντας την αυτοανοσια.
Υπερευαισθησια
Η υπερευαισθησια ειναι μια ανοσοαποκριση που καταστρεφει τους ιστους
του οργανισμου. Διακρινονται σε τεσσερις κατηγοριες (Τυποι Ι εως IV) βασει
των μηχανισμων που εμπλεκονται και της χρονικης πορειας της αντιδρασης
υπερευαισθησιας. Η υπερευαισθησια Τυπου Ι ειναι μια αμεση η
αναφυλακτικη αντιδραση, που συχνα σχετιζεται με την αλλεργια. Τα
συμπτωματα μπορει να κυμαινονται απο ηπια δυσφορια μεχρι και θανατο. Η
υπερευαισθησια Τυπου Ι προκαλειται απο την IgE, η οποια προκαλει την
αποκοκκιωση των μαστοκυτταρων και των βασεοφιλων οταν συνδεονται
σταυρωτα με αντιγονα. Η υπερευαισθησια Τυπου II συμβαινει οταν τα
αντισωματα συνδεονται με αντιγονα στα κυτταρα του ιδιου του ασθενους, τα
οποια και τα καταστρεφουν. Αυτο ονομαζεται επισης υπερευαισθησια
εξαρτωμενη απο αντισωμα (η κυτταροτοξικη) και προκαλειται απο
αντισωματα IgG και IgM. Τα ανοσοσυμπλεγματα (συσσωματωματα
αντιγονων, πρωτεϊνες συμπληρωματος και αντισωματα IgG και IgM) που
εχουν κατατεθει σε διαφορους ιστους προκαλουν αντιδρασεις
υπερευαισθησιας Τυπου ΙΙΙ. Η υπερευαισθησια Τυπου IV (γνωστη επισης ως
υπερευαισθησια με μεσολαβηση κυτταρων η καθυστερημενου τυπου)
συνηθως διαρκει μεταξυ δυο και τριων ημερων για να αναπτυχθει. Οι
αντιδρασεις Τυπου IV εμπλεκονται σε πολλες αυτοανοσες και μολυσματικες
ασθενειες, αλλα μπορει επισης να περιλαμβανουν δερματιτιδα εξ επαφης
(δηλητηριο κισσου). Αυτες οι αντιδρασεις προκαλουνται απο Τ κυτταρα,
μονοκυτταρα και μακροφαγα.
Ιδιοπαθης φλεγμονη
Η φλεγμονη ειναι μια απο τις πρωτες απαντησεις του ανοσοποιητικου
συστηματος στη λοιμωξη, αλλα μπορει να εμφανιστει χωρις γνωστη αιτια.
Η φλεγμονη παραγεται απο εικοσανοειδη και κυτοκινες, τα οποια
απελευθερωνονται απο τραυματισμενα η μολυσμενα κυτταρα. Τα
εικοσανοειδη περιλαμβανουν προσταγλανδινες που προκαλουν πυρετο και
διαστολη αιμοφορων αγγειων που σχετιζονται με φλεγμονη και λευκοτριενια
που προσελκυουν ορισμενα λευκα αιμοσφαιρια (λευκοκυτταρα). Οι κοινες
κυτοκινες περιλαμβανουν τις ιντερλευκινες που ειναι υπευθυνες για την
επικοινωνια μεταξυ των λευκων αιμοσφαιριων, τις χημειοκινες που προαγουν
χημειοταξια και τις ιντερφερονες που εχουν αντι-ιικες επιδρασεις, οπως
διακοπη της πρωτεϊνικης συνθεσης στο κυτταρο ξενιστη. Μπορουν επισης να
απελευθερωθουν παραγοντες αναπτυξης και κυτταροτοξικοι παραγοντες.
Αυτες οι κυτοκινες και αλλες χημικες ουσιες προσλαμβανουν κυτταρα ανοσιας
στο σημειο της λοιμωξης και προαγουν την επουλωση οποιουδηποτε
κατεστραμμενου ιστου μετα την απομακρυνση των παθογονων.
Χειρισμος στην ιατρικη
Το ανοσοκατασταλτικο φαρμακο δεξαμεθαζονη
Η ανοσοαποκριση μπορει να χειραγωγηθει για να καταστειλει ανεπιθυμητες
αποκρισεις που προκυπτουν απο αυτοανοσια, αλλεργια και απορριψη
μοσχευματος και να διεγειρει προστατευτικες αντιδρασεις κατα παθογονων
που αποφευγουν σε μεγαλο βαθμο το ανοσοποιητικο συστημα (βλεπε
ανοσοποιηση) η στον καρκινο.
Ανοσοκαταστολη
Ανοσοκατασταλτικα φαρμακα χρησιμοποιουνται για τον ελεγχο αυτοανοσων
διαταραχων η φλεγμονων οταν εμφανιζεται υπερβολικη βλαβη ιστου και για
την προληψη της απορριψης μοσχευματος μετα απο μεταμοσχευση οργανου.
Τα αντιφλεγμονωδη φαρμακα χρησιμοποιουνται συχνα για τον ελεγχο των
επιδρασεων της φλεγμονης. Τα γλυκοκορτικοειδη ειναι τα πιο ισχυρα απο
αυτα τα φαρμακα. Ωστοσο, αυτα τα φαρμακα μπορει να εχουν πολλες
ανεπιθυμητες παρενεργειες, οπως κεντρικη παχυσαρκια, υπεργλυκαιμια,
οστεοπορωση και η χρηση τους πρεπει να ελεγχεται αυστηρα. Χαμηλες δοσεις
αντιφλεγμονωδων φαρμακων χρησιμοποιουνται συχνα σε συνδυασμο με
κυτταροτοξικα η ανοσοκατασταλτικα φαρμακα οπως μεθοτρεξατη η
αζαθειοπρινη. Τα κυτταροτοξικα φαρμακα αναστελλουν την ανοσοαποκριση
με θανατωση διαχωρισμενων κυτταρων οπως τα ενεργοποιημενα Τ κυτταρα.
Ωστοσο, η θανατωση ειναι αδιακριτη και επηρεαζονται αλλα συνεχως
διαιρουμενα κυτταρα και τα οργανα τους, γεγονος που προκαλει τοξικες
παρενεργειες. Τα ανοσοκατασταλτικα φαρμακα, οπως η κυκλοσπορινη,
εμποδιζουν τα Τ κυτταρα να ανταποκρινονται σωστα στα σηματα
αναστελλοντας τις οδους μεταγωγης σηματος.
Ανοσοδιεγερση
Η ανοσοθεραπεια του καρκινου καλυπτει τους ιατρικους τροπους για την
τονωση του ανοσοποιητικου συστηματος για την αντιμετωπιση καρκινικων
ογκων.
Εμβολιασμος
Η μακροχρονια ενεργη μνημη αποκταται μετα απο μολυνση με ενεργοποιηση
Β και Τ κυτταρων. Η ενεργη ανοσια μπορει επισης να δημιουργηθει τεχνητα,
μεσω του εμβολιασμου. Η αρχη πισω απο τον εμβολιασμο (επισης ονομαζεται
ανοσοποιηση) ειναι η εισαγωγη αντιγονου απο παθογονο προκειμενου να
διεγερθει το ανοσοποιητικο συστημα και να αναπτυχθει ειδικη ανοσια εναντι
αυτου του συγκεκριμενου παθογονου παραγοντα χωρις να προκληθει
ασθενεια που σχετιζεται με αυτον τον οργανισμο. Αυτη η σκοπιμη επαγωγη
μιας ανοσοαποκρισης ειναι επιτυχης επειδη εκμεταλλευεται τη φυσικη
εξειδικευση του ανοσοποιητικου συστηματος, καθως και την ευκινησια του.
Δεδομενου οτι η μολυσματικη ασθενεια παραμενει μια απο τις κυριες αιτιες
θανατου στον ανθρωπινο πληθυσμο, ο εμβολιασμος αντιπροσωπευει τον
αποτελεσματικοτερο χειρισμο του ανοσοποιητικου συστηματος που εχει
αναπτυξει η ανθρωποτητα.
Τα περισσοτερα εμβολια ιων βασιζονται σε ζωντες εξασθενημενους ιους, ενω
πολλα βακτηριακα εμβολια βασιζονται σε ακυτταρικα συστατικα
μικροοργανισμων, συμπεριλαμβανομενων αβλαβων συστατικων τοξινων.
Δεδομενου οτι πολλα αντιγονα που προερχονται απο ακυτταρικα εμβολια δεν
προκαλουν εντονα την προσαρμοστικη αποκριση, τα περισσοτερα βακτηριακα
εμβολια παρεχονται με προσθετα που ενεργοποιουν τα κυτταρα που
παρουσιαζουν αντιγονο του εμφυτου ανοσοποιητικου συστηματος και
μεγιστοποιουν την ανοσογονικοτητα.
Ανοσολογια των ογκων
Τα μακροφαγα εχουν εντοπισει ενα καρκινικο κυτταρο (η μεγαλη, αγκαθωτη
μαζα). Με τη συντηξη με το καρκινικο κυτταρο, τα μακροφαγα (μικροτερα
λευκα κυτταρα) εισαγουν τοξινες που σκοτωνουν το κυτταρο ογκου. Η
ανοσοθεραπεια για τη θεραπεια του καρκινου ειναι ενας ενεργος τομεας της
ιατρικης ερευνας.
Ενας αλλος σημαντικος ρολος του ανοσοποιητικου συστηματος ειναι ο
εντοπισμος και η εξαλειψη των ογκων. Αυτο ονομαζεται ανοσολογικη
παρακολουθηση. Τα μετασχηματισμενα κυτταρα των ογκων εκφραζουν
αντιγονα που δεν βρισκονται στα φυσιολογικα κυτταρα. Στο ανοσοποιητικο
συστημα, αυτα τα αντιγονα εμφανιζονται ως ξενα και η παρουσια τους
προκαλει τα κυτταρα του ανοσοποιητικου συστηματος να προσβαλλουν τα
μετασχηματισμενα κυτταρα ογκου. Τα αντιγονα που εκφραζονται απο τους
ογκους εχουν διαφορες πηγες, μερικοι προερχονται απο ογκογονικους ιους
οπως ο ιος του ανθρωπινου θηλωματος, ο οποιος προκαλει καρκινο του
τραχηλου της μητρας, ενω αλλοι ειναι οι ιδιες πρωτεϊνες του οργανισμου που
εμφανιζονται σε χαμηλα επιπεδα σε φυσιολογικα κυτταρα αλλα φθανουν σε
υψηλα επιπεδα στα κυτταρα ογκου. Ενα παραδειγμα ειναι ενα ενζυμο που
ονομαζεται τυροσιναση, το οποιο, οταν εκφραζεται σε υψηλα επιπεδα,
μετασχηματιζει ορισμενα κυτταρα του δερματος (πχ. μελανοκυτταρα) σε
ογκους που ονομαζονται μελανωματα. Μια τριτη πιθανη πηγη αντιγονων
ογκου ειναι πρωτεϊνες που ειναι φυσιολογικα σημαντικες για τη ρυθμιση της
κυτταρικης αναπτυξης και της επιβιωσης, που συνηθως μεταλλασσονται σε
μορια που προκαλουν καρκινο που ονομαζονται ογκογονιδια.
Η κυριοτερη αποκριση του ανοσοποιητικου συστηματος στους ογκους ειναι η
καταστροφη των ανωμαλων κυτταρων με τη χρηση T κυτταρων δολοφονων,
μερικες φορες με τη βοηθεια βοηθητικων T κυτταρων. Τα αντιγονα ογκου
παρουσιαζονται σε μορια MHC Κατηγοριας Ι κατα παρομοιο τροπο με τα
αντιγονα του ιου. Αυτο επιτρεπει στα T κυτταρα δολοφονους να
αναγνωρισουν το κυτταρο ογκου ως ανωμαλο. Τα NK κυτταρα επισης
σκοτωνουν τα καρκινικα κυτταρα με παρομοιο τροπο, ειδικα εαν τα καρκινικα
κυτταρα εχουν λιγοτερα μορια MHC Κατηγοριας Ι στην επιφανεια τους απο το
κανονικο. Αυτο ειναι ενα κοινο φαινομενο με ογκους. Μερικες φορες
παραγονται αντισωματα εναντια σε καρκινικα κυτταρα που επιτρεπουν την
καταστροφη τους απο το συμπληρωματικο συστημα.
Σαφως, ορισμενοι ογκοι αποφευγουν το ανοσοποιητικο συστημα και
συνεχιζουν να γινονται καρκινοι. Τα κυτταρα ογκου εχουν συχνα μειωμενο
αριθμο μοριων MHC Κατηγοριας Ι στην επιφανεια τους, αποφευγοντας ετσι
την ανιχνευση απο T κυτταρα δολοφονους. Μερικα κυτταρα ογκου επισης
απελευθερωνουν προϊοντα που αναστελλουν την ανοσοαποκριση. Για
παραδειγμα με την εκκριση της κυτοκινης TGF-β, η οποια καταστελλει τη
δραστηριοτητα των μακροφαγων και των λεμφοκυτταρων. Επιπλεον, η
ανοσολογικη ανοχη μπορει να αναπτυχθει εναντι των αντιγονων του ογκου,
ετσι ωστε το ανοσοποιητικο συστημα να μην προσβαλλει πλεον τα καρκινικα
κυτταρα.
Παραδοξως, τα μακροφαγα μπορουν να προαγουν την αναπτυξη του ογκου
οταν τα καρκινικα κυτταρα στελνουν τις κυτοκινες που προσελκυουν
μακροφαγα, τα οποια στη συνεχεια παραγουν κυτοκινες και αυξητικους
παραγοντες οπως παραγοντα αλφα νεκρωσεως ογκων που καλλιεργουν
αναπτυξη ογκου η προαγουν πλαστικοτητα τυπου στελεχιαιων κυτταρων.
Επιπροσθετα, ενας συνδυασμος υποξιας στον ογκο και μιας κυτοκινης που
παραγεται απο μακροφαγα επαγει κυτταρα ογκου για να μειωσουν την
παραγωγη μιας πρωτεϊνης που μπλοκαρει τη μετασταση και ετσι βοηθα στην
εξαπλωση των καρκινικων κυτταρων.
Προβλεποντας την ανοσογονικοτητα
Τα χοντροτερα φαρμακα (> 500Da) μπορουν να προκαλεσουν μια
εξουδετερωτικη ανοσοαποκριση, ιδιαιτερα εαν τα φαρμακα χορηγουνται
επανειλημμενα η σε μεγαλυτερες δοσεις. Αυτο περιοριζει την
αποτελεσματικοτητα φαρμακων που βασιζονται σε μεγαλυτερα πεπτιδια και
πρωτεϊνες (τα οποια τυπικα ειναι μεγαλυτερα απο 6.000Da). Σε ορισμενες
περιπτωσεις, το ιδιο το φαρμακο δεν ειναι ανοσογονο, αλλα μπορει να
συγχορηγειται με μια ανοσογονο ενωση, οπως συμβαινει μερικες φορες στην
περιπτωση του Taxol. Εχουν αναπτυχθει υπολογιστικες μεθοδοι για την
προβλεψη της ανοσογονικοτητας των πεπτιδιων και των πρωτεϊνων, οι οποιες
ειναι ιδιαιτερα χρησιμες στο σχεδιασμο θεραπευτικων αντισωματων, στην
εκτιμηση της πιθανης λοιμογονου δρασης των μεταλλαξεων στα σωματιδια
του ιικου περιβληματος και στην επικυρωση των προτεινομενων
θεραπευτικων αγωγων με πεπτιδιο. Οι πρωτες τεχνικες βασιστηκαν κυριως
στην παρατηρηση οτι τα υδροφιλα αμινοξεα υπερεκπροσωπουνται σε
περιοχες επιτοπιων παρα σε υδροφοβα αμινοξεα. Ομως οι πιο προσφατες
εξελιξεις βασιζονται σε τεχνικες μηχανικης μαθησης που χρησιμοποιουν
βασεις δεδομενων για υπαρχοντες γνωστους επιτοπιους, που εχουν μελετηθει
ως πρωτεϊνες ιου, ως συνολο εκπαιδευσης. Εχει δημιουργηθει μια δημοσια
προσβασιμη βαση δεδομενων για την καταλογογραφηση των επιτοπιων απο
παθογονα που ειναι γνωστο οτι ειναι αναγνωρισιμα απο Β κυτταρα. Το
αναδυομενο πεδιο των μελετων της ανοσογονικοτητας που βασιζονται σε
βιοπληροφορικη αναφερεται ως ανοσοπληροφορικη. Η ανοσοπροστατευτικη
ειναι η μελετη μεγαλων συνολων πρωτεϊνων (πρωτεϊνωματων) που
εμπλεκονται στην ανοσοαποκριση.
Εξελιξη και αλλοι μηχανισμοι
Εξελιξη του ανοσοποιητικου συστηματος
Ειναι πιθανο οτι ενα πολυσωματικο, προσαρμοστικο ανοσοποιητικο συστημα
να προεκυψε απο τα πρωτα σπονδυλωτα, καθως τα ασπονδυλα δεν παραγουν
λεμφοκυτταρα η χυμικη αποκριση με βαση αντισωματα. Πολλα ειδη, ωστοσο,
χρησιμοποιουν μηχανισμους που φαινεται να ειναι προδρομοι αυτων των
πτυχων της ανοσιας των σπονδυλωτων. Τα ανοσοποιητικα συστηματα
εμφανιζονται ακομη και στις δομικα πιο απλες μορφες ζωης, με τα βακτηριδια
να χρησιμοποιουν ενα μοναδικο αμυντικο μηχανισμο, που ονομαζεται
συστημα τροποποιησης περιορισμου, για να προστατευθουν απο
παθογονους ιους, που ονομαζονται βακτηριοφαγοι. Οι προκαρυωτες
διαθετουν επισης επικτητη ανοσια μεσω ενος συστηματος που χρησιμοποιει
ακολουθιες CRISPR για να συγκρατουν θραυσματα των γονιδιωματων του
φαγου που εχουν ερθει σε επαφη στο παρελθον, γεγονος που τους επιτρεπει
να εμποδιζουν την αναπαραγωγη του ιου μεσω μιας μορφης παρεμβολης του
RNA. Οι προκαρυωτες διαθετουν επισης και αλλους αμυντικους μηχανισμους.
Τα επιθετικα στοιχεια του ανοσοποιητικου συστηματος ειναι επισης παροντα
στους μονοκυτταρους ευκαρυωτες, αλλα οι μελετες των ρολων τους στην
αμυνα ειναι λιγες.
Οι υποδοχεις αναγνωρισης μοτιβων ειναι πρωτεϊνες που χρησιμοποιουνται
απο σχεδον ολους τους οργανισμους για την αναγνωριση μοριων που
σχετιζονται με παθογονους παραγοντες. Τα αντιμικροβιακα πεπτιδια που
ονομαζονται αμυντοσινες ειναι ενα εξελικτικα διατηρημενο συστατικο της
εμφυτης ανοσολογικης αντιδρασης που απανταται σε ολα τα ζωα και τα φυτα
και αποτελουν την κυρια μορφη της συστηματικης ανοσιας των ασπονδυλων.
Το συμπληρωματικο συστημα και τα φαγοκυτταρικα κυτταρα
χρησιμοποιουνται επισης απο τις περισσοτερες μορφες ασπονδυλων. Οι
ριβονουκλεασες και η οδος παρεμβολης του RNA διατηρουνται σε ολους τους
ευκαρυωτες και πιστευεται οτι παιζουν καποιο ρολο στην ανοσολογικη
αποκριση σε ιους.
Σε αντιθεση με τα ζωα, τα φυτα στερουνται φαγοκυτταρικων κυτταρων, αλλα
πολλες φυτικες ανοσολογικες αντιδρασεις περιλαμβανουν συστηματικα
χημικα σηματα που αποστελλονται μεσω ενος φυτου. Τα μεμονωμενα φυτικα
κυτταρα ανταποκρινονται σε μορια που σχετιζονται με παθογονα γνωστα ως
σχετιζομενα με μοριακα προτυπα παθογονου η PAMPs (Pathogen-associated
molecular patterns). Οταν ενα μερος ενος φυτου μολυνεται, το φυτο παραγει
μια εντοπισμενη υπερευαισθησια, οπου τα κυτταρα στο σημειο της μολυνσης
υφιστανται ταχεια αποπτωση για να εμποδισουν την εξαπλωση της νοσου σε
αλλα μερη του φυτου. Η συστημικη επικτητη αντισταση (Systemic acquired
resistance, SAR) ειναι ενας τυπος αμυντικης αποκρισης που χρησιμοποιειται
απο φυτα που καθιστα το συνολο του φυτου ανθεκτικο σε συγκεκριμενο
μολυσματικο παραγοντα. Οι μηχανισμοι σιγασης RNA ειναι ιδιαιτερα
σημαντικοι σε αυτη τη συστηματικη αποκριση καθως μπορουν να εμποδισουν
την αναπαραγωγη ιου.
Εναλλακτικο προσαρμοστικο ανοσοποιητικο συστημα
Εξελιξη του προσαρμοστικου ανοσοποιητικου συστηματος συνεβη σε εναν
προγονο των σπονδυλωτων. Πολλα απο τα κλασικα μορια του
προσαρμοστικου ανοσοποιητικου συστηματος (πχ. ανοσοσφαιρινες και
υποδοχεις Τ κυτταρων) υπαρχουν μονο στα σπονδυλωτα. Ωστοσο, ενα
ξεχωριστο μοριο που προερχεται απο λεμφοκυτταρα εχει ανακαλυφθει σε
πρωτογονα σπονδυλωτα, οπως στο lamprey και στο hagfish. Αυτα τα ζωα
διαθετουν μια μεγαλη ποικιλια μοριων που ονομαζονται μεταβλητοι
υποδοχεις λεμφοκυτταρων (Variable lymphocyte receptors, VLRs), που, οπως
και οι υποδοχεις αντιγονων των σπονδυλωτων, παραγονται απο ενα μικρο
αριθμο (ενα η δυο) γονιδιων. Αυτα τα μορια πιστευεται οτι συνδεονται με
παθογονα αντιγονα με παρομοιο τροπο με τα αντισωματα και με τον ιδιο
βαθμο εξειδικευσης.
Χειρισμος απο παθογονα
Η επιτυχια οποιουδηποτε παθογονου εξαρταται απο την ικανοτητα του να
παραλειπει τις ανοσολογικες αποκρισεις του ξενιστη. Επομενως, τα παθογονα
εχουν αναπτυξει διαφορες μεθοδους που τους επιτρεπουν να μολυνουν
επιτυχως εναν ξενιστη, αποφευγοντας ανιχνευση η καταστροφη απο το
ανοσοποιητικο συστημα. Τα βακτηρια συχνα ξεπερνουν τα φυσικα εμποδια με
την εκκριση ενζυμων που χωνευουν το φραγμα, για παραδειγμα,
χρησιμοποιωντας ενα συστημα εκκρισης τυπου ΙΙ. Εναλλακτικα,
χρησιμοποιωντας ενα συστημα εκκρισης τυπου III, μπορουν να εισαγουν εναν
κοιλο σωληνα στο κυτταρο ξενιστη, παρεχοντας μια αμεση οδο για να
μετακινηθουν οι πρωτεϊνες απο τον παθογονο στον ξενιστη. Αυτες οι
πρωτεϊνες χρησιμοποιουνται συχνα για να κλεισουν τις αμυνες του ξενιστη.
Μια στρατηγικη διαφυγης που χρησιμοποιειται απο διαφορα παθογονα για
την αποφυγη του εμφυτου ανοσοποιητικου συστηματος ειναι η αποκρυψη
μεσα στα κυτταρα του ξενιστη τους (επισης αποκαλουμενη ενδοκυτταρικη
παθογενεση). Εδω, ενα παθογονο ξοδευει το μεγαλυτερο μερος του κυκλου
της ζωης του μεσα στα κυτταρα-ξενιστες, οπου προστατευεται απο την αμεση
επαφη με ανοσοκυτταρα, αντισωματα και συμπληρωματα. Μερικα
παραδειγματα ενδοκυτταρικων παθογονων περιλαμβανουν τους ιους, το
βακτηριο τροφικης δηλητηριασης Σαλμονελα (Salmonella) και τα ευκαρυωτικα
παρασιτα που προκαλουν ελονοσια (Plasmodium falciparum) και λεϊσμανιαση
(Leishmania spp.). Αλλα βακτηρια, οπως το Mycobacterium tuberculosis, ζουν
μεσα σε μια προστατευτικη καψουλα που εμποδιζει τη λυση με συμπληρωμα.
Πολλα παθογονα εκκρινουν ενωσεις που μειωνουν η διαστρεφουν την
ανοσολογικη αποκριση του ξενιστη. Ορισμενα βακτηρια σχηματιζουν βιοφιλμ
(biofilms) για να προστατευθουν απο τα κυτταρα και τις πρωτεϊνες του
ανοσοποιητικου συστηματος. Τετοια βιολογικα φιλμ υπαρχουν σε πολλες
επιτυχεις μολυνσεις, πχ. χρονιες λοιμωξεις Pseudomonas aeruginosa και
Burkholderia cenocepacia χαρακτηριστικες της κυστικης ινωσης. Αλλα
βακτηρια παραγουν επιφανειακες πρωτεϊνες που δεσμευονται με
αντισωματα, καθιστωντας τες αναποτελεσματικες. Παραδειγματα
περιλαμβανουν τα Streptococcus (πρωτεϊνη G), Staphylococcus aureus
(πρωτεϊνη Α) και Peptostreptococcus magnus (πρωτεϊνη L).
Οι μηχανισμοι που χρησιμοποιουνται για να αποφυγουν το προσαρμοστικο
ανοσοποιητικο συστημα ειναι πιο περιπλοκοι. Η απλουστερη προσεγγιση
ειναι η ταχεια αλλαγη μη ουσιαστικων επιτοπιων (αμινοξεων η/και σακχαρων)
στην επιφανεια του παθογονου, διατηρωντας παραλληλα τους ουσιαστικους
επιτοπιους που αποκρυπτονται. Αυτο ονομαζεται αντιγονικη παραλλαγη. Ενα
παραδειγμα ειναι ο HIV, ο οποιος μεταλλασσεται ταχεως, ετσι ωστε οι
πρωτεϊνες στο ιικο περιβλημα που ειναι απαραιτητες για την εισοδο στο
κυτταρο-στοχο του ξενιστη αλλαζουν διαρκως. Αυτες οι συχνες αλλαγες στα
αντιγονα μπορουν να εξηγησουν τις αποτυχιες των εμβολιων που στρεφονται
προς αυτον τον ιο. Το παρασιτο Trypanosoma brucei χρησιμοποιει μια
παρομοια στρατηγικη, αλλαζοντας συνεχως εναν τυπο επιφανειακης
πρωτεϊνης απο την μια στην αλλη, επιτρεποντας του ετσι να παραμεινει ενα
βημα μπροστα απο την αντιδραση του αντισωματος. Τα αντιγονα καλυψης με
μορια ξενιστων ειναι μια αλλη κοινη στρατηγικη για την αποφυγη ανιχνευσης
απο το ανοσοποιητικο συστημα. Στον HIV, το περιβλημα που καλυπτει το
ιοσωματιο σχηματιζεται απο την εξωτερικη μεμβρανη του κυτταρου ξενιστη.
Αυτοι οι “αυτοκαλυπτοι” ιοι δυσκολευουν το ανοσοποιητικο συστημα να τους
αναγνωρισει ως δομες “non-self”.
Ιστορια της ανοσολογιας
Η ανοσολογια ειναι μια επιστημη που εξεταζει τη δομη και τη λειτουργια του
ανοσοποιητικου συστηματος. Προερχεται απο την ιατρικη και τις πρωτες
μελετες σχετικα με τις αιτιες της ανοσιας στις ασθενειες. Η παλαιοτερη
γνωστη αναφορα στην ανοσια ηταν κατα τη διαρκεια της πανωλης των
Αθηνων το 430 π.Χ. Ο Θουκυδιδης σημειωνε οτι οι ανθρωποι που ειχαν
αναρρωσει απο μια προηγουμενη περιοδο της νοσου μπορουσαν να
νοσηλευσουν τους αρρωστους χωρις να ασθενησουν απο την ασθενεια για
δευτερη φορα. Κατα τον 18ο αιωνα, ο Pierre-Louis Moreau de Maupertuis
πραγματοποιησε πειραματα με δηλητηριο σκορπιου και διαπιστωσε οτι
ορισμενα σκυλια και ποντικια ηταν ανοσα σε αυτο το δηλητηριο. Κατα τον 10ο
αιωνα, ο Περσης ιατρος al-Razi (γνωστος επισης ως Rhazes) εγραψε την πρωτη
καταγεγραμμενη θεωρια της επικτητης ανοσιας, σημειωνοντας οτι μια
περιοδος ευλογιας προστατευει τους επιζωντες απο μελλοντικες λοιμωξεις.
Παρολο που εξηγησε την ασυλια απο την αποψη της “υπερβολικης υγρασιας”
που εξωθηθηκε απο το αιμα (και επομενως απετρεψε την εμφανιση της
νοσου για δευτερη φορα) αυτη η θεωρια εξηγησε πολλες παρατηρησεις
σχετικα με την ευλογια που ηταν γνωστες εκεινη την στιγμη.
Αυτες και αλλες παρατηρησεις της επικτητης ανοσιας χρησιμοποιηθηκαν
αργοτερα απο τον Louis Pasteur στην εξελιξη του εμβολιασμου και την
προτεινομενη βλαστικη θεωρια της νοσου. Η θεωρια του Παστερ ηταν σε
αμεση αντιθεση με τις συγχρονες θεωριες για την νοσο, οπως η θεωρια του
μιασματος. Δεν ηταν παρα μονο οταν επιβεβαιωθηκαν τα αποδεικτικα
στοιχεια απο τον Robert Koch το 1891, για τα οποια του απονεμηθηκε το
βραβειο Νομπελ το 1905, οτι οι μικροοργανισμοι επιβεβαιωθηκαν ως αιτια
της λοιμωδους νοσου. Οι ιοι επιβεβαιωθηκαν ως ανθρωπινα παθογονα το
1901, με την ανακαλυψη του ιου του κιτρινου πυρετου απο τον Walter Reed.
Η ανοσολογια εκανε μια μεγαλη προοδο προς τα τελη του 19ου αιωνα, μεσα
απο ταχειες εξελιξεις, στη μελετη της χυμικης ανοσιας και της κυτταρικης
ανοσιας. Ιδιαιτερα σημαντικη ηταν η εργασια του Paul Ehrlich, ο οποιος
προτεινε την θεωρια πλευρικης αλυσιδας για να εξηγησει την εξειδικευση της
αντιδρασης αντιγονου-αντισωματος. Οι συνεισφορες του στην κατανοηση της
χυμικης ανοσιας αναγνωριστηκαν με την απονομη βραβειου Νομπελ το 1908,
το οποιο απονεμηθηκε απο κοινου με τον ιδρυτη της κυτταρικης ανοσολογιας,
Elie Metchnikoff.
Θεωρητικες προσεγγισεις στο ανοσοποιητικο συστημα
Η ανοσολογια ειναι εντονα πειραματικη στην καθημερινη πρακτικη, αλλα
χαρακτηριζεται επισης απο μια συνεχιζομενη θεωρητικη σταση. Πολλες
θεωριες εχουν προταθει στην ανοσολογια απο το τελος του δεκατου ενατου
αιωνα μεχρι σημερα. Στα τελη του 19ου αιωνα και στις αρχες του 20ου αιωνα
παρατηρηθηκε μια μαχη αναμεσα στις “κυτταρικες” και τις “χυμικες” θεωριες
της ανοσιας. Συμφωνα με την κυτταρικη θεωρια της ανοσιας, που
εκπροσωπειται ιδιαιτερα απο τον Elie Metchnikoff, ειναι τα κυτταρα
(ακριβεστερα τα φαγοκυτταρα) που ειναι υπευθυνα για τις ανοσολογικες
αντιδρασεις. Αντιθετα, η χυμικη θεωρια της ανοσιας, η οποια καθιερωθηκε,
μεταξυ αλλων, απο τους Robert Koch και Emil von Behring, δηλωνει οτι οι
ενεργοι ανοσοποιητικοι παραγοντες ειναι διαλυτα συστατικα (μορια) που
υπαρχουν στους “χυμους” (εξ’ ου και το χυμικη) του οργανισμου και οχι στα
κυτταρα του.
Στα μεσα της δεκαετιας του 1950, ο Frank Burnet, εμπνευσμενος απο μια
προταση του Niels Jerne, διατυπωσε τη θεωρια της κλωνικης επιλογης (clonal
selection theory, CST) της ανοσιας. Με βαση την CST, ο Burnet ανεπτυξε μια
θεωρια για το πως ενεργοποιειται μια ανοσοαποκριση συμφωνα με την
διακριση “self/non-self”. Τα “self” συστατικα (τα συστατικα του σωματος) δεν
προκαλουν καταστροφικες ανοσολογικες αποκρισεις, ενω οι “non-self”
οντοτητες (παθογονα, ενα αλλομοσχευμα) προκαλουν καταστροφικη
ανοσοαποκριση. Η θεωρια τροποποιηθηκε αργοτερα για να αντικατοπτριζει
τις νεες ανακαλυψεις που σχετιζονται με την ιστοσυμβατοτητα η την
πολυπλοκη ενεργοποιηση διπλης σηματοδοτησης (“two-signal”) των Τ
λεμφοκυτταρων. Η “self/non-self” θεωρια της ανοσιας και το “self/non-self”
λεξιλογιο εχουν επικριθει, αλλα παραμενουν να εχουν πολυ επιρροη.
Πιο προσφατα, εχουν προταθει αρκετα θεωρητικα πλαισια στην ανοσολογια,
συμπεριλαμβανομενων των αποψεων της “αυτοπαθειας” (“autopoietic”), της
“γνωστικης ανοσιας” (“cognitive immune”), του “μοντελου κινδυνου”
(“danger model”) (η της “θεωριας κινδυνου”/ “danger theory”) και της
“ασυνεχειας” (“discontinuity”). Το μοντελο κινδυνου, που προταθηκε απο τον
Polly Matzinger και τους συναδελφους του, εχει μεγαλη επιρροη,
προκαλωντας πολλα σχολια και συζητησεις.
Βιβλιογραφικες αναφορες
βλ. https://en.wikipedia.org/wiki/Immune_system#References
Αυτοανοση ασθενεια
(Αναδημοσιευση με μεταφραση απο: “Autoimmune disease”
https://en.wikipedia.org/wiki/Autoimmune_disease , From Wikipedia, the free
encyclopedia)
Νεαρη γυναικα με το τυπικο “εξανθημα πεταλουδας” που εμφανιζεται στον
συστηματικο ερυθηματωδη λυκο
Μια αυτοανοση ασθενεια ειναι μια κατασταση που προκυπτει απο μια
ανωμαλη ανοσοαποκριση σε ενα φυσιολογικο μερος του σωματος. Υπαρχουν
τουλαχιστον 80 τυποι αυτοανοσων ασθενειων. Σχεδον οποιοδηποτε μερος
του σωματος μπορει να εμπλεκεται. Τα συνηθισμενα συμπτωματα
περιλαμβανουν χαμηλο πυρετο και αισθημα κοπωσης. Συχνα τα συμπτωματα
ερχονται και φευγουν.
Η αιτια ειναι γενικα αγνωστη. Ορισμενες αυτοανοσες ασθενειες οπως ο Λυκος
λειτουργουν σε οικογενειες και ορισμενες περιπτωσεις μπορει να προκληθουν
απο λοιμωξεις η αλλους περιβαλλοντικους παραγοντες. Ορισμενες κοινες
ασθενειες που γενικα θεωρουνται αυτοανοσες περιλαμβανουν την
κοιλιοκακη, τον σακχαρωδη διαβητη τυπου 1, τη νοσο του Graves, τη
φλεγμονωδη νοσο του εντερου, την πολλαπλη σκληρυνση, την ψωριαση, τη
ρευματοειδη αρθριτιδα και τον συστηματικο ερυθηματωδη λυκο. Η διαγνωση
μπορει να ειναι δυσκολο να προσδιοριστει.
Η θεραπεια εξαρταται απο τον τυπο και τη σοβαροτητα της παθησης.
Χρησιμοποιουνται συχνα μη στεροειδη αντιφλεγμονωδη φαρμακα, ΜΣΑΦ
(Nonsteroidal anti-inflammatory drugs, NSAIDs) και ανοσοκατασταλτικα. Η
ενδοφλεβια ανοσοσφαιρινη μπορει επισης να χρησιμοποιηθει περιστασιακα.
Ενω η θεραπεια συνηθως βελτιωνει τα συμπτωματα, δεν θεραπευει ομως
συνηθως την ασθενεια.
Περιπου 24 εκατομμυρια (το 7%) ανθρωποι στις ΗΠΑ επηρεαζονται απο
αυτοανοση ασθενεια. Οι γυναικες επηρεαζονται συχνοτερα απο τους ανδρες.
Συχνα αρχιζουν κατα την ενηλικιωση. Οι πρωτες αυτοανοσες ασθενειες
περιγραφηκαν στις αρχες του 1900.
Ρευματοειδης αρθριτιδα
Σημαδια και συμπτωματα
Οι αυτοανοσες ασθενειες εχουν μια ευρεια ποικιλια διαφορετικων
επιδρασεων. Τεινουν να εχουν ενα απο τα τρια χαρακτηριστικα παθολογικα
αποτελεσματα που τα χαρακτηριζουν ως αυτοανοσες ασθενειες:
* Βλαβη η καταστροφη των ιστων
* Τροποποιηση της αναπτυξης οργανων
* Τροποποιημενη λειτουργια οργανων
Εκτιμαται οτι οι αυτοανοσες ασθενειες συγκαταλεγονται στις κυριες αιτιες
θανατου των γυναικων στις ΗΠΑ σε ολες τις ηλικιακες ομαδες εως 65 ετων.
Μια σημαντικη μειονοτητα του πληθυσμου πασχει απο αυτες τις ασθενειες,
οι οποιες ειναι συχνα χρονιες, εξουθενωτικες και απειλητικες για τη ζωη.
Υπαρχουν περισσοτερες απο 100 ασθενειες που προκαλουνται απο
αυτοανοσια.
Αιτιες
Η αιτια ειναι γενικα αγνωστη. Ορισμενες αυτοανοσες ασθενειες οπως ο λυκος
λειτουργουν σε οικογενειες και ορισμενες περιπτωσεις μπορει να προκληθουν
απο λοιμωξεις η αλλους περιβαλλοντικους παραγοντες. Υπαρχει περισσοτερες
απο 100 αυτοανοσες ασθενειες. Ορισμενες κοινες ασθενειες που γενικα
θεωρουνται αυτοανοσες περιλαμβανουν την κοιλιοκακη, τον σακχαρωδη
διαβητη τυπου 1, τη νοσο του Graves, τη φλεγμονωδη νοσο του εντερου, τη
πολλαπλη σκληρυνση, την ψωριαση, τη ρευματοειδη αρθριτιδα και τον
συστηματικο ερυθηματωδη λυκο.
Παθοφυσιολογια
Το ανθρωπινο ανοσοποιητικο συστημα τυπικα παραγει τοσο Τ κυτταρα οσο
και Β κυτταρα που ειναι ικανα να αντιδρουν με self-αντιγονα, αλλα αυτα τα
self-αντιδρωντα κυτταρα συνηθως ειτε θανατωνονται πριν γινουν δραστικα
μεσα στο ανοσοποιητικο συστημα, τοποθετουνται σε κατασταση ανεργιας
(σιωπηλα απομακρυνονται απο το ρολο τους στο ανοσοποιητικο συστημα
λογω υπερ-ενεργοποιησης) η απομακρυνονται απο το ρολο τους στο
ανοσοποιητικο συστημα απο ρυθμιστικα κυτταρα. Οταν καποιος απο αυτους
τους μηχανισμους αποτυχει, ειναι πιθανο να υπαρχει μια δεξαμενη selfαντιδρωντων κυτταρων που θα λειτουργουν εντος του ανοσοποιητικου
συστηματος. Οι μηχανισμοι προληψης της δημιουργιας self-αντιδρωντων Τ
κυτταρων δημιουργουνται μεσω διαδικασιας αρνητικης επιλογης εντος του
θυμου αδενα καθως το Τ κυτταρο αναπτυσσεται σε ενα ωριμο ανοσοκυτταρο.
Ορισμενες μολυνσεις, οπως απο το Campylobacter jejuni, εχουν αντιγονα που
ειναι παρομοια (αλλα οχι ταυτοσημα) με τα δικα μας self-μορια. Σε αυτη την
περιπτωση, μια φυσιολογικη ανοσοαποκριση στο C. jejuni μπορει να οδηγησει
στην παραγωγη αντισωματων που αντιδρουν επισης σε μικροτερο βαθμο με
γαγγλιοσιδες του περιβληματος μυελινης που περιβαλλουν τους αξονες των
περιφερικων νευρων (δηλ. την αυτοανοση ασθενεια γνωστη ως Συνδρομο
Guillain-Barré). Μια σημαντικη κατανοηση της υποκειμενης παθοφυσιολογιας). Μια σημαντικη κατανοηση της υποκειμενης παθοφυσιολογιας
των αυτοανοσων νοσων υπηρξε η εφαρμογη σαρωσεων συνδεσης
συσχετισμενων με το γονιδιωμα που εχουν αναγνωρισει εναν βαθμο
γενετικης κατανομης μεταξυ των αυτοανοσων ασθενειων.
Η αυτοανοσια, απο την αλλη πλευρα, ειναι η παρουσια self-αντιδραστικης
ανοσοαποκρισης (πχ. αυτοαντισωματα, self-αντιδραστικα Τ κυτταρα), με η
χωρις βλαβη η παθολογια που προκυπτει απο αυτο. Αυτο μπορει να
περιοριζεται σε ορισμενα οργανα (πχ. στην αυτοανοση θυρεοειδιτιδα) η να
εμπλεκει εναν συγκεκριμενο ιστο σε διαφορετικα μερη (πχ., Νοσος
Goodpasture που μπορει να επηρεασει τη βασικη μεμβρανη τοσο στον
πνευμονα οσο και στον νεφρο).
Υπαρχουν πολλες θεωριες για το πως εμφανιζεται μια κατασταση αυτοανοσης
ασθενειας. Καποιες απο αυτες ειναι οι παρακατω.
Κρυπτικοι προσδιοριστες / μοριακος αποκλεισμος
Αν και ειναι πιθανο ενα εν δυναμει αυτοαντιγονο να απομονωθει χωρικα σε
μια ανοσοποιητικη προνομιακη θεση εντος του σωματος (πχ. στο ματι),
υπαρχουν μηχανισμοι για να εκφραζουν ακομη και αυτα τα αντιγονα με
ανοσογονικο τροπο στο ανοσοποιητικο συστημα. Ωστοσο, ειναι αδυνατο να
προκληθει ανοχη (ανοσοανεπαιδεκτικοτητα) σε ολες τις πτυχες ενος
αυτοαντιγονου. Αυτο συμβαινει επειδη υπο κανονικες φυσιολογικες συνθηκες
ορισμενες περιοχες ενος self-αντιγονου δεν εκφραζονται σε επαρκες επιπεδο
για να προκαλεσουν ανοχη. Αυτες οι ανεπαρκως εμφανιζομενες περιοχες ενος
αντιγονου ονομαζονται “κρυπτικοι προσδιοριστες” (cryptic determinants). Το
ανοσοποιητικο συστημα διατηρει ενα ρεπερτοριο υψηλης συγγενειας στον
κρυπτο self διοτι η παρουσιαση αυτων των προσδιοριστων ηταν ανεπαρκης
για να προκαλεσει ισχυρη ανοχη.
Μοριακος μιμητισμος
Η εννοια του μοριακου μιμητισμου (molecular mimicry) περιγραφει μια
κατασταση στην οποια ενα ξενο αντιγονο μπορει να εκκινησει μια
ανοσοαποκριση στην οποια ενα συστατικο Τ η Β κυτταρου διασταυρωνει
αναγνωριζοντας self. Η διασταυρουμενη αντιδρωσα ανοσοαποκριση ειναι
υπευθυνη για την κατασταση της αυτοανοσης νοσου. Διασταυρουμενες
αντιδραστικες ανοσοαποκρισεις στο self περιγραφηκαν για τα αντισωματα.
Τροποποιημενη θεωρια γλυκανης
Συμφωνα με αυτη τη θεωρια η λειτουργια τελεστη της ανοσολογικης
αποκρισης προκαλειται απο τις γλυκανες (πολυσακχαριτες) που εμφανιζονται
απο τα κυτταρα και τα χυμικα συστατικα του ανοσοποιητικου συστηματος. Τα
ατομα με αυτοανοσια εχουν μεταβολες στο προφιλ γλυκοζυλιωσης τους ετσι
ωστε να ευνοειται μια προφλεγμονωδης ανοσοαποκριση. Υποτιθεται
περαιτερω οτι οι μεμονωμενες αυτοανοσες ασθενειες θα εχουν μοναδικες
υπογραφες γλυκανων.
Υποθεση υγιεινης
Συμφωνα με την υποθεση υγιεινης (Hygiene hypothesis), τα υψηλα επιπεδα
καθαριοτητας εκθετουν τα παιδια σε λιγοτερα αντιγονα απο οτι στο
παρελθον, προκαλωντας την υπερδραστηριοτητα του ανοσοποιητικου τους
συστηματος και την πιθανοτητα να εντοπισει εσφαλμενα τους ιδιους τους
ιστους του ως ξενους, οδηγωντας σε αυτοανοσες καταστασεις οπως το ασθμα.
Διαγνωση
Για να θεωρηθει μια ασθενεια ως αυτοανοση, πρεπει να απαντησει στα
αξιωματα του Witebsky (που πρωτα διατυπωθηκαν απο τον Ernest Witebsky
και τους συνεργατες του το 1957 και τροποποιηθηκαν το 1994):
* Αμεση αποδειξη απο τη μεταφορα αντισωματων που προκαλουν ασθενεια η
Τ λεμφοκυτταρων / λευκοκυτταρων που προκαλουν ασθενεια
* Εμμεσες ενδειξεις που βασιζονται στην αναπαραγωγη της αυτοανοσης
ασθενειας σε πειραματοζωα
* Συστηματικα στοιχεια απο κλινικες ενδειξεις
Επιδημιολογια
Η πρωτη εκτιμηση για την επικρατηση στις ΗΠΑ των αυτοανοσων ασθενειων
ως ομαδα δημοσιευθηκε το 1997 απο τους Jacobson et al. Ανεφεραν οτι η
επικρατηση στις ΗΠΑ ειναι περιπου 9 εκατομμυρια, εφαρμοζοντας εκτιμησεις
επικρατησης για 24 ασθενειες σε πληθυσμο 279 εκατομμυριων Αμερικανων.
Η μελετη του Jacobson ενημερωθηκε απο την Hayter & Cook το 2012. Αυτη η
μελετη χρησιμοποιησε τα αξιωματα του Witebsky, οπως αναθεωρηθηκαν απο
τους Rose & Bona, για να επεκτεινει τον καταλογο σε 81 ασθενειες και
εκτιμαται συνολικα ο σωρευτικος επιπολασμος στην Αμερικη για τις 81
αυτοανοσες ασθενειες στο 5,0%, 3,0% για τους ανδρες και 7,1% για τις
γυναικες. Η εκτιμωμενη κοινοτικη επικρατηση, η οποια λαμβανει υποψη την
παρατηρηση οτι πολλοι ανθρωποι εχουν περισσοτερες απο μια αυτοανοσες
ασθενειες, ηταν συνολικα 4,5%, με 2,7% για τους ανδρες και 6,4% για τις
γυναικες.
Ερευνα
Και στις αυτοανοσες και στις φλεγμονωδεις ασθενειες, η κατασταση
δημιουργειται μεσω ανωμαλων αντιδρασεων του ανθρωπινου
προσαρμοστικου η εμφυτου ανοσοποιητικου συστηματος. Στην αυτοανοσια,
το ανοσοποιητικο συστημα του ασθενους ενεργοποιειται εναντι των
πρωτεϊνων του σωματος. Σε χρονιες φλεγμονωδεις ασθενειες, ουδετεροφιλα
και αλλα λευκοκυτταρα προσλαμβανονται ιδιοσυστατικα απο κυτοκινες και
χημειοκινες, οδηγωντας σε βλαβη ιστων.
Ο μετριασμος της φλεγμονης με την ενεργοποιηση των αντιφλεγμονωδων
γονιδιων και η καταστολη των φλεγμονωδων γονιδιων στα ανοσοκυτταρα
ειναι μια ελπιδοφορα θεραπευτικη προσεγγιση. Υπαρχει ενα συνολο
αποδεικτικων στοιχειων οτι, μολις αρχισει η παραγωγη αυτοαντισωματων, τα
αυτοαντισωματα εχουν την ικανοτητα να διατηρουν τη δικη τους παραγωγη.
Η μεταμοσχευση βλαστικων κυτταρων μελεταται και εχει δειξει πολλες
υποσχεσεις σε ορισμενες περιπτωσεις.
Ιστορια
Παραδοσιακα θεωρηθηκε οτι το ανοσοποιητικο συστημα δεν μπορεσε να
αντιδρασει εναντια στους ιστους του σωματος, μια εννοια που περιγραφει ο
γερμανος ανοσολογος Paul Ehrlich ως “αυτοτοξικη φρικη” (horror
autotoxicus). Το 1904 αυτη η θεωρια αμφισβητηθηκε απο την ανακαλυψη
μιας ουσιας στον ορο ασθενων με παροξυσμικη ψυχρη αιμοσφαιρινουρια
που αντεδρασαν με ερυθρα αιμοσφαιρια.
Βιβλιογραφικες αναφορες
βλ. https://en.wikipedia.org/wiki/Autoimmune_disease#References
Μοριακος μιμητισμος
(Αναδημοσιευση με μεταφραση απο: “Molecular mimicry”
https://en.wikipedia.org/wiki/Molecular_mimicry , From Wikipedia, the free
encyclopedia)
Ο μοριακος μιμητισμος οριζεται ως η θεωρητικη πιθανοτητα πως οι
ομοιοτητες αλληλουχιων μεταξυ ξενων (non-self) και ενδογενων (self)
πεπτιδιων ειναι επαρκεις ωστε να εχουν ως αποτελεσμα την διασταυρουμενη
ενεργοποιηση αυτοαντιδραστικων Τ η Β κυτταρων απο πεπτιδια προερχομενα
απο παθογονα. Παρα την επικρατηση αρκετων πεπτιδικων αλληλουχιων οι
οποιες μπορουν να ειναι ξενες και ενδογενεις στη φυση, ενα απλο αντισωμα η
TCR (υποδοχεας Τ κυτταρου) μπορει να ενεργοποιηθει με λιγα μονο κρισιμα
υπολειμματα που τονιζουν τη σημασια της δομικης ομολογιας στη θεωρια του
μοριακου μιμητισμου. Κατα την ενεργοποιηση Β η Τ κυτταρων, πιστευεται οτι
αυτα τα ειδικα Τ η Β κυτταρα μπορουν να αντιδρουν διασταυρουμενα με selfεπιτοπια, οδηγωντας ετσι σε παθολογια ιστου (αυτοανοσια). Ο μοριακος
μιμητισμος ειναι ενα φαινομενο που προσφατα ανακαλυφθηκε ως ενας απο
τους διαφορους τροπους με τους οποιους μπορει να προκληθει αυτοανοσια.
Ενα γεγονος μοριακου μιμητισμου ειναι, ωστοσο, περισσοτερο απο ενα
επιφαινομενο, παρα τη χαμηλη στατιστικη πιθανοτητα εμφανισης του, τα
γεγονοτα αυτα εχουν σοβαρες επιπτωσεις στην εναρξη πολλων ανθρωπινων
αυτοανοσων διαταραχων.
Την τελευταια δεκαετια η μελετη του συστηματος αυτοανοσιας, η αδυναμια
αναγνωρισης των αυτοαντιγονων ως “self”, εχει αυξηθει παρα πολυ. Η
αυτοανοσια θεωρειται απο πολλους ερευνητες ως αποτελεσμα της απωλειας
ανοσολογικης ανοχης, δηλ. της ικανοτητας ενος ατομου να διακρινει μεταξυ
του self και του non-self, αν και αλλοι αρχιζουν να πιστευουν οτι πολλες
αυτοανοσες ασθενειες οφειλονται σε μεταλλαξεις που διεπουν
προγραμματισμενο κυτταρικο θανατο η σε περιβαλλοντικα προϊοντα που
βλαπτουν τους ιστους-στοχους, προκαλωντας ετσι απελευθερωση σηματων
συναγερμου ανοσοδιεγερσεως. Η αναπτυξη στον τομεα της αυτοανοσιας εχει
οδηγησει σε ολοενα και συχνοτερη διαγνωση αυτοανοσων ασθενειων. Κατα
συνεπεια, προσφατα στοιχεια δειχνουν οτι οι αυτοανοσες ασθενειες
επηρεαζουν περιπου 1 στους 31 ανθρωπους στον γενικο πληθυσμο. Η
αναπτυξη σε αυτο το πεδιο εχει επισης οδηγησει σε μεγαλυτερο
χαρακτηρισμο της αυτοανοσιας και του τροπου με τον οποιο μπορει να
μελετηθει και να αντιμετωπιστει. Με την αυξημενη ποσοτητα ερευνας,
υπηρξε τεραστια αυξηση στη μελετη των διαφορων τροπων με τους οποιους
μπορει να εμφανιστει αυτοανοσια, εκ των οποιων ενας ειναι και ο μοριακος
μιμητισμος. Ο μηχανισμος με τον οποιο τα παθογονα εχουν εξελιχθει η
ληφθει τυχαια, οι παρομοιες ακολουθιες αμινοξεων η η ομολογη
τρισδιαστατη κρυσταλλικη δομη των ανοσοκυριαρχων επιτοπιων, παραμενει
μυστηριο.
Σχετικοι οροι
Ο ιικος αποπτωτικος μιμητισμος, οριζεται απο την εκθεση της
φωσφατιδυλσερινης (δεικτης αποπτωσης) στην επιφανεια του παθογονου,
στην περιπτωση της αποπτωσης, η νεκρη κυτταρικη επιφανεια που
χρησιμοποιειται για να αποκτηθει ιικη προσβαση στο εσωτερικο των
ανοσοκυτταρων.
Ανοσολογικη ανοχη
Η ανοχη ειναι θεμελιωδης ιδιοτητα του ανοσοποιητικου συστηματος. Η ανοχη
περιλαμβανει non-self διακριση, η οποια ειναι η ικανοτητα του φυσιολογικου
ανοσοποιητικου συστηματος να αναγνωριζει και να ανταποκρινεται σε ξενα
αντιγονα, αλλα οχι σε αυτοαντιγονα (self antigens). Η αυτοανοσια
προκαλειται οταν η ανοχη αυτη στο αυτοαντιγονο δεν λειτουργει σωστα. Η
ανοχη στο ατομο συνηθως προκαλειται απο την εμβρυακη περιοδο της ζωης
του. Αυτο ειναι γνωστο ως ανοχη μητερας-εμβρυου οπου τα Β κυτταρα που
εκφραζουν υποδοχεις ειδικα για ενα συγκεκριμενο αντιγονο εισερχονται στην
κυκλοφορια του αναπτυσσομενου εμβρυου μεσω του πλακουντα απο την
μητερα.
Αφου τα προ-Β κυτταρα αφησουν το μυελο των οστων οπου συντιθενται,
μετακινουνται στο μυελο των οστων οπου λαμβανει χωρα η ωριμανση των B
κυτταρων. Ειναι εδω οπου εμφανιζεται το πρωτο κυμα ανοχης των B
κυτταρων. Μεσα στον μυελο των οστων, τα προ-Β κυτταρα θα συναντησουν
διαφορα αυτο (self) και ξενα (non-self) αντιγονα που υπαρχουν στον θυμο
αδενα που εισερχονται στον θυμο αδενα απο περιφερειακες θεσεις μεσω του
κυκλοφορικου συστηματος. Μεσα στον θυμο αδενα, τα προ-Τ κυτταρα
υφιστανται μια διαδικασια επιλογης οπου πρεπει να ειναι θετικα επιλεγμενα
και πρεπει να αποφευχθει η αρνητικη επιλογη. Τα Β κυτταρα που
δεσμευονται με χαμηλη συχνοτητα στους αυτο-MHC υποδοχεις επιλεγονται
θετικα για ωριμανση, αυτα που δεν πεθαινουν απο την αποπτωση. Κυτταρα
που επιβιωνουν με θετικη επιλογη, αλλα συνδεονται ισχυρα με αυτοαντιγονα
επιλεγονται αρνητικα επισης με ενεργη επαγωγη αποπτωσης. Αυτη η
αρνητικη επιλογη ειναι γνωστη ως κλωνικη διαγραφη (clonal deletion), ενας
απο τους μηχανισμους ανοχης των B κυτταρων. Περιπου το 99% των προ-Β
κυτταρων εντος του θυμου αδενα επιλεγονται αρνητικα. Μονο το 1%
επιλεγεται θετικα για την ωριμοτητα.
Ωστοσο, υπαρχει μονο ενα περιορισμενο ρεπερτοριο αντιγονου που τα Β
κυτταρα μπορουν να συναντησουν μεσα στον θυμο αδενα. Η ανοχη των Β
κυτταρων πρεπει στη συνεχεια να λαβει χωρα στην περιφερεια μετα την
επαγωγη ανοχης των B κυτταρων εντος του θυμου, καθως μπορει να
συναντηθει μια πιο διαφορετικη ομαδα αντιγονων στους περιφερικους
ιστους. Αυτος ο ιδιος μηχανισμος θετικης και αρνητικης επιλογης, αλλα στους
περιφερικους ιστους, ειναι γνωστος ως κλωνικη ανεργια (clonal anergy). Ο
μηχανισμος της κλωνικης ανεργιας ειναι σημαντικος για τη διατηρηση ανοχης
σε πολλα αυτολογα αντιγονα. Η ενεργος καταστολη (active suppression) ειναι
ο αλλος γνωστος μηχανισμος ανοχης των Τ κυτταρων. Η ενεργος καταστολη
συνεπαγεται την ενεση μεγαλων ποσοτητων ξενου αντιγονου απουσια
βοηθητικου που οδηγει σε κατασταση μη αποκρισης. Αυτη η μη
ανταποκρινομενη κατασταση μετα μεταφερεται σε εναν αρχικο δεκτη απο τον
εγχυμενο δοτη για να προκαλεσει μια κατασταση ανοχης εντος του ληπτη.
Η ανοχη παραγεται επισης σε T κυτταρα. Υπαρχουν επισης διαφορες
διαδικασιες που οδηγουν στην ανοχη των B κυτταρων. Οπως και στα Τ
κυτταρα, η κλωνικη διαγραφη και η κλωνικη ανεργια μπορουν να εξαλειψουν
φυσικα τους αυτοαντιδραστικους κλωνους των Β κυτταρων. Η επεξεργασια
των υποδοχεων ειναι ενας αλλος μηχανισμος για την ανοχη των B κυτταρων.
Αυτο περιλαμβανει την επανενεργοποιηση η διατηρηση του ανασυνδυασμου
V(D)J στο κυτταρο που οδηγει στην εκφραση της νεας ειδικοτητας του
υποδοχεα μεσω αναδιαταξεων της γονιδιακης περιοχης V που θα
δημιουργησει παραλλαγες στις αλυσιδες βαριας και ελαφρας
ανοσοσφαιρινης (Ig).
Αυτοανοσια
Επομενως, η αυτοανοσια μπορει να οριστει απλως ως εξαιρεσεις απο τους
“κανονες” ανοχης. Με αυτον τον τροπο δημιουργειται μια ανοσοαποκριση
εναντι του self-ιστου και των κυτταρων. Αυτοι οι μηχανισμοι ειναι γνωστοι
απο πολλους οτι ειναι εγγενεις. Ωστοσο, υπαρχουν παθογονοι μηχανισμοι για
τη δημιουργια αυτοανοσων νοσων. Τα παθογονα μπορουν να επαγουν
αυτοανοσια με πολυκλωνικη ενεργοποιηση Β η Τ κυτταρων η αυξημενη
εκφραση κυριων συμπλεγματων ιστοσυμβατοτητας (major histocompatibility
complex, MHC) Κατηγοριας Ι η II. Υπαρχουν διαφοροι τροποι με τους οποιους
ενα παθογονο μπορει να προκαλεσει αυτοανοση αποκριση. Ενα παθογονο
μπορει να περιεχει μια πρωτεϊνη που δρα ως μιτογονο για να ενθαρρυνει την
κυτταρικη διαιρεση, προκαλωντας ετσι την παραγωγη περισσοτερων κλωνων
απο B η T κυτταρα. Ομοιως, μια παθογονος πρωτεϊνη μπορει να δρασει ως
ενα υπεραντιγονο το οποιο προκαλει ταχεια πολυκλωνικη ενεργοποιηση B η T
κυτταρων. Τα παθογονα μπορουν επισης να προκαλεσουν την απελευθερωση
κυτοκινων με αποτελεσμα την ενεργοποιηση Β η Τ κυτταρων η μπορουν να
μεταβαλλουν τη λειτουργια των μακροφαγων. Τελος, τα παθογονα μπορουν
επισης να εκθεσουν τα Β η Τ κυτταρα σε κρυπτικους προσδιοριστες, οι οποιοι
ειναι προσδιοριστικοι παραγοντες αυτοαντιγονου που δεν εχουν υποβληθει
σε επεξεργασια και παρουσιαζονται επαρκως για να αντεξουν τα
αναπτυσσομενα Τ κυτταρα στο θυμο αδενα και παρουσιαζονται στην
περιφερεια οπου εμφανιζεται η λοιμωξη.
Ο μοριακος μιμητισμος χαρακτηριστηκε προσφατα στην δεκαετια του 1970 ως
ενας αλλος μηχανισμος με τον οποιο ενα παθογονο μπορει να δημιουργησει
αυτοανοσια. Ως μοριακος μιμητισμος οριζεται ως παρομοιες δομες που
μοιραζονται απο μορια απο ανομοια γονιδια η απο τα πρωτεϊνικα προϊοντα
τους. Ειτε η γραμμικη αλληλουχια αμινοξεων ειτε η διαμορφωτικη
προσαρμογη του ανοσοκυριαρχου επιτοπιου μπορει να μοιραζεται μεταξυ του
παθογονου και του ξενιστη. Αυτο ειναι επισης γνωστο ως “διασταυρουμενη
αντιδραστικοτητα” μεταξυ του αυτοαντιγονου του ξενιστη και των
ανοσοκυριαρχων επιτοπιων του παθογονου. Ακολουθως παραγεται
αυτοανοση αποκριση εναντι του επιτοπιου. Λογω παρομοιας ομολογιας
αλληλουχιας στον επιτοπιο μεταξυ του παθογονου και του ξενιστη, τα
κυτταρα και οι ιστοι του ξενιστη που σχετιζονται με την πρωτεϊνη
καταστρεφονται ως αποτελεσμα της αυτοανοσης αποκρισης.
Πιθανοτητα μιμητικων συμβαντων
Η προαπαιτουμενη προϋποθεση για να λαβει χωρα ο μοριακος μιμητισμος
ειναι η κατανομη του ανοσοκυριαρχου επιτοπιου μεταξυ του παθογονου και
της ανοσοκυριαρχης self αλληλουχιας που παραγεται απο ενα κυτταρο η ιστο.
Ωστοσο, λογω της μεταβολης των αμινοξεων μεταξυ διαφορετικων
πρωτεϊνων, ο μοριακος μιμητισμος δεν πρεπει να συμβει απο την αποψη της
πιθανοτητας. Υποθετοντας οτι πεντε εως εξι υπολειμματα αμινοξεων
χρησιμοποιουνται για την επαγωγη αποκρισης μονοκλωνικου αντισωματος, η
πιθανοτητα εμφανισης 20 αμινοξεων σε εξι πανομοιοτυπα καταλοιπα μεταξυ
δυο πρωτεϊνων ειναι 1 σε 206 η 1 σε 64.000.000. Ωστοσο, εχουν υπαρξει
αποδειξεις και τεκμηριωση για πολλα μοριακα συμβαντα μιμητισμου.
Για τον προσδιορισμο των επιτοπιων που μοιραζονται μεταξυ του παθογονου
και του self, χρησιμοποιουνται μεγαλες βασεις δεδομενων πρωτεϊνων. Η
μεγαλυτερη βαση δεδομενων πρωτεϊνων στον κοσμο, γνωστη ως βαση
δεδομενων UniProt (πρωην SwissProt), εχει δειξει οτι οι αναφορες μοριακου
μιμητισμου γινονται ολο και συχνοτερες με την επεκταση της βασης
δεδομενων. Η βαση δεδομενων περιεχει επι του παροντος 1,5 X 10^7
υπολειμματα. Η πιθανοτητα να βρεθει μια τελεια αντιστοιχια με ενα μοτιβο 5
αμινοξεων κατα μηκος ειναι 1 σε 3,7 Χ 10^-7 (0,055). Επομενως, στο πλαισιο
της βασης δεδομενων SwissProt, θα περιμενε κανεις να βρει 1,5 Χ 10^7 Χ 3,7 X
10^-7 = 5 αντιστοιχιες. Ωστοσο, υπαρχουν μοτιβα αλληλουχιας εντος της
βασης δεδομενων που παρουσιαζονται υπερβολικα και βρισκονται πανω απο
5 φορες. Για παραδειγμα, η αλληλουχια QKRAA ειναι ενα μοτιβο αμινοξεων
στην τριτη υπερμεταβλητη περιοχη του HLA-DRB1*0401. Αυτο το μοτιβο
εκφραζεται επισης σε πολλες αλλες πρωτεϊνες, οπως στην gp110 του ιου
Epstein-Barr και στο Ε. Coli. Αυτο το μοτιβο εμφανιζεται 37 φορες στη βαση
δεδομενων. Αυτο υποδηλωνει οτι η γραμμικη ακολουθια αμινοξεων μπορει να
μην ειναι μια υποκειμενη αιτια μοριακου μιμητισμου, αφου μπορει να βρεθει
πολλες φορες μεσα στη βαση δεδομενων. Υπαρχει λοιπον η πιθανοτητα
μεταβλητοτητας εντος της αλληλουχιας αμινοξεων, αλλα η ομοιοτητα στην
τρισδιαστατη δομη μεταξυ δυο πεπτιδιων μπορει να αναγνωριστει απο
κλωνους Τ κυτταρων. Αυτο, συνεπως, αποκαλυπτει ενα ελαττωμα τετοιων
μεγαλων βασεων δεδομενων. Μπορει να ειναι σε θεση να δωσουν μια
υποδειξη στις σχεσεις μεταξυ των επιτοπιων, αλλα η σημαντικη τρισδιαστατη
δομη δεν μπορει ακομη να αναζητηθει σε μια τετοια βαση δεδομενων.
Δομικος μιμητισμος
Παρολο που δεν υπαρχει προφανης ομοιοτητα αλληλουχιας αμινοξεων απο
παθογονο προς ξενιστες, δομικες μελετες εχουν αποκαλυψει οτι μιμητισμος
μπορει ακομη να λαβει χωρα στο επιπεδο του ξενιστη. Σε ορισμενες
περιπτωσεις, τα παθογονα μιμητικα μπορουν να εχουν μια δομικη δομη που
διαφερει σημαντικα απο αυτη των λειτουργικων ομολογων. Συνεπως,
πρωτεϊνες ανομοιων αλληλουχιων μπορει να εχουν μια κοινη δομη η οποια
προκαλει μια αυτοανοση αποκριση. Εχει υποτεθει οτι αυτες οι μολυσματικες
πρωτεϊνες εμφανιζουν τη μιμηση τους μεσω μοριακων επιφανειων που
μιμουνται τις επιφανειες πρωτεϊνης ξενιστη (πτυχη πρωτεϊνης η τρισδιαστατη
διαμορφωση), οι οποιες εχουν ληφθει απο τη συγκλιση εξελιξης. Εχει επισης
θεωρηθει οτι αυτες οι παρομοιες πτυχες πρωτεϊνης εχουν ληφθει με
οριζοντια γονιδιακη μεταφορα, πιθανοτατα απο εναν ευκαρυωτικο ξενιστη.
Αυτο υποστηριζει περαιτερω τη θεωρια οτι οι μικροβιακοι οργανισμοι εχουν
αναπτυξει εναν μηχανισμο αποκρυψης παρομοιο με αυτον των ανωτερων
οργανισμων, οπως ο African praying mantis η ο chameleon που
καμουφλαρονται για να μιμηθουν το φοντο τους για να μην γινουν
αναγνωρισιμοι απο τους αλλους.
Παρα την ανομοιογενη ομολογια αλληλουχιας μεταξυ self και non-self
πεπτιδιου, ασθενεις ηλεκτροστατικες αλληλεπιδρασεις μεταξυ ξενου
πεπτιδιου και MHC μπορουν επισης να μιμουνται self-πεπτιδιο για να
προκαλουν αυτοανοση αποκριση εντος του ξενιστη. Για παραδειγμα, τα
φορτισμενα υπολειμματα μπορουν να εξηγησουν τον αυξημενο επι-ρυθμο και
τον μειωμενο ρυθμο αποκοπης ενος συγκεκριμενου αντιγονου η μπορουν να
συνεισφερουν σε υψηλοτερη συγγενεια και δραστικοτητα για ενα
συγκεκριμενο αντιγονο που μπορει μιμουνται εκεινο του ξενιστη. Παρομοιως,
προεξεχοντες κορυφογραμμες στο πατωμα αυλακωσεων συνδεσης πεπτιδιου
μπορουν να κανουν τετοια πραγματα που δημιουργουν C-τελικες εξογκωσεις
συγκεκριμενα πεπτιδιων που μπορουν να αυξησουν σε μεγαλο βαθμο την
αλληλεπιδραση μεταξυ non-self και self πεπτιδιου στο MHC. Παρομοιως,
υπηρξαν ενδειξεις οτι ακομη και ακαθαριστα χαρακτηριστικα οπως οξινες/
βασικες και υδροφοβες/ υδροφιλες αλληλεπιδρασεις εχουν επιτρεψει σε ξενα
πεπτιδια να αλληλεπιδρασουν με αντισωμα η MHC και TCR. Ειναι τωρα
προφανες οτι οι εκτιμησεις ομοιοτητας αλληλουχιας δεν επαρκουν οταν
αξιολογουνται πιθανα μιμητικα επιτοπια και οι υποκειμενοι μηχανισμοι
μοριακου μιμητισμου. Ο μοριακος μιμητισμος, απο αυτα τα παραδειγματα,
εχει επομενως αποδειχθει οτι λαμβανει χωρα απουσια οιασδηποτε
πραγματικης ομολογιας αλληλουχιας.
Εχουν υπαρξει αυξανομενες αποδειξεις για μιμητικα γεγονοτα που
προκαλουνται οχι μονο απο ομοιοτητες αμινοξεων αλλα και απο ομοιοτητες
σε μοτιβα δεσμευσης με το MHC. Επομενως, ο μοριακος μιμητισμος
εμφανιζεται μεταξυ δυο αναγνωρισμενων πεπτιδιων που εχουν παρομοιες
αντιγονικες επιφανειες απουσια ομολογιας πρωτογενους αλληλουχιας. Για
παραδειγμα, ειδικα υπολειμματα απλων αμινοξεων οπως η κυστεϊνη
(δημιουργουν δεσμους δισουλφιδιου), η αργινινη η η λυσινη (σχηματιζουν
πολλαπλους δεσμους υδρογονου), θα μπορουσαν να ειναι απαραιτητες για τη
διασταυρουμενη αντιδραστικοτητα Τ κυτταρου. Αυτα τα απλα υπολειμματα
μπορει να ειναι τα μονα υπολειμματα που διατηρουνται μεταξυ self και nonself αντιγονου τα οποια επιτρεπουν στα δομικα ομοια, αλλα μη-ειδικα
πεπτιδια αλληλουχιας να δεσμευονται με το MHC.
Εξαπλωση επιτοπιου
Η εξαπλωση επιτοπιων, γνωστη επισης ως εξαπλωση προδιοριστων, ειναι
ενας αλλος κοινος τροπος με τον οποιο μπορει να εμφανιστει αυτοανοσια που
χρησιμοποιει τον μηχανισμο του μοριακου μιμητισμου. Τα αυτοαντιδραστικα
Τ-λεμφοκυτταρα ενεργοποιουνται de novo απο self επιτοπια που
απελευθερωνονται δευτερογενως σε ειδικη απο παθογονο Τ-λεμφοκυτταρικη
βλαβη που προκαλειται απο τους παρισταμενους. Οι αποκρισεις Τ κυτταρων
σε σταδιακα λιγοτερο επικρατουντα επιτοπια ενεργοποιουνται ως συνεπεια
της απελευθερωσης αλλων αντιγονων δευτερογενων προς την καταστροφη
του παθογονου με μια ομολογη ανοσοεπαρκη ακολουθια. Ετσι, οι
φλεγμονωδεις αποκρισεις που προκαλουνται απο συγκεκριμενα παθογονα
που προκαλουν προ-φλεγμονωδεις αποκρισεις Th1 εχουν την ικανοτητα να
παραμενουν σε γενετικα ευαισθητους ξενιστες. Αυτο μπορει να οδηγησει σε
αυτοανοση ασθενεια που σχετιζεται με οργανα. Αντιστροφως, η εξαπλωση
επιτοπιου θα μπορουσε να οφειλεται σε αντιγονα-στοχους που συνδεονται
φυσικα ενδοκυτταρικα ως μελη ενος συμπλοκου προς αυτο-αντιγονο. Το
αποτελεσμα αυτου ειναι μια αυτοανοση αποκριση που ενεργοποιειται απο
εξωγενες αντιγονο που εξελισσεται σε μια πραγματικα αυτοανοση αντιδραση
εναντια στο μιμουμενο αυτοαντιγονο και αλλα αντιγονα. Απο αυτα τα
παραδειγματα ειναι σαφες οτι η αναζητηση υποψηφιων μιμητικων επιτοπιων
πρεπει να εκτεινεται περαν των ανοσοκυριαρχων επιτοπιων μιας δεδομενης
αυτοανοσης αποκρισης.
Επιπτωσεις στην ανθρωπινη ασθενεια
Ασθενειες του κεντρικου νευρικου συστηματος
Ο ιος HIV-1 εχει αποδειχθει οτι προκαλει ασθενειες του κεντρικου νευρικου
συστηματος (ΚΝΣ) στους ανθρωπους μεσω συσκευης μοριακου μιμητισμου.
Το HIV-1 gp41 χρησιμοποιειται για να δεσμευει χημειοκινες στην κυτταρικη
επιφανεια του ξενιστη ετσι ωστε το ιοσωματιο να μπορει να εισελθει στον
ξενιστη. Τα αστροκυτταρα ειναι κυτταρα του ΚΝΣ που χρησιμοποιουνται για
τη ρυθμιση των συγκεντρωσεων του Κ+ και του νευροδιαβιβαστη που
εισερχονται στο εγκεφαλονωτιαιο υγρο (cerebrospinal fluid, CSF) για να
συνεισφερουν στον αιματοεγκεφαλικο φραγμο. Μια αλληλουχια δωδεκα
αμινοξεων (Leu-Gly-Ile-Trp-Gly-Cys-Ser-Gly-Lys-Leu-Ile-Cys) στο gp41 του ιου
HIV-1 (ανοσοκυριαρχη περιοχη) δειχνει ομολογια αλληλουχιας με δωδεκα
αμινοξεα πρωτεϊνης στην επιφανεια των ανθρωπινων αστροκυτταρων.
Παραγονται αντισωματα για την πρωτεϊνη gp41 HIV-1. Αυτα τα αντισωματα
μπορουν να αντιδρασουν διασταυρουμενα με αστροκυτταρα εντος
ανθρωπινου ιστου ΚΝΣ και να δρασουν ως αυτοαντισωματα. Αυτο συμβαλλει
σε πολλες επιπλοκες του ΚΝΣ που εμφανιζονται σε ασθενεις με AIDS.
Ο ιος της εγκεφαλομυελιτιδας του Theiler σε ποντικια (Theiler’s murine
encephalomyelitis virus, TMEV) οδηγει στην αναπτυξη σε ποντικια μιας
προοδευτικης αποκρισης με τη μεσολαβηση Τ κυτταρων CD4+, αφου αυτα τα
κυτταρα εχουν διεισδυσει στο ΚΝΣ. Αυτος ο ιος εχει αποδειχθει οτι προκαλει
νοσο του ΚΝΣ σε ποντικους που μοιαζει με την πολλαπλη σκληρυνση, μια
αυτοανοση ασθενεια στον ανθρωπο που εχει ως αποτελεσμα τη σταδιακη
καταστροφη της επικαλυψης μυελινης των νευραξονων του ΚΝΣ. Ο ιος
ποντικου TMEV μοιραζεται μια αλληλουχια δεκατριων αμινοξεων (His-CysLeu-Gly-Lys-Trp-Leu-Gly-His-Pro-Asp-Lys-Phe) (PLP (πρωτεϊνη πρωτεολιπιδιου)
139-151 επιτοπιο) ενος ανθρωπινου επιτοπιου ειδικου για τη μυελινη. Η
βλαβη της μυελινης προκαλειται απο ειδικα για τον ιο κυτταρα Th1 που
αντιδρουν σε διασταυρωση με αυτο το self επιτοπιο. Για να δοκιμαστει η
αποτελεσματικοτητα με οποια ο TMEV χρησιμοποιει τον μοριακο μιμητισμο
προς οφελος του, μια αλληλουχια του ειδικου ανθρωπινου επιτοπιου
μυελινης εισηχθη σε μια μη παθογονο παραλλαγη TMEV. Ως αποτελεσμα,
υπηρξε αποκριση κυτταρων CD4+ και αρχισε αυτοανοση απομυελινωση με
μολυνση με πεπτιδικο συνδετη TMEV. Στους ανθρωπους, εχει προσφατα
αποδειχθει οτι υπαρχουν αλλοι πιθανοι στοχοι για τον μοριακο μιμητισμο σε
ασθενεις με πολλαπλη σκληρυνση. Αυτα περιλαμβανουν τον ιο της ηπατιτιδας
Β που μιμειται την πρωτεϊνη ανθρωπινης πρωτεολιπιδης (πρωτεϊνη μυελινης)
και τον ιο Epstein-Barr που μιμειται τη γλυκοπρωτεϊνη ολιγοδενδροκυτταρων
κατα της μυελινης (συμβαλλει σε ενα δακτυλιο μυελινης γυρω απο τα
αιμοφορα αγγεια).
Διαταραχες στους μυες
Η Μυασθενεια Gravis ειναι μια αλλη γνωστη αυτοανοση ασθενεια. Αυτη η
ασθενεια προκαλει μεταβαλλομενη μυϊκη αδυναμια και κοπωση. Η ασθενεια
συμβαινει λογω ανιχνευσιμων αντισωματων που παραγονται εναντι του
ανθρωπινου υποδοχεα ακετυλοχολινης. Ο υποδοχεας περιεχει αλληλουχια
επτα αμινοξεων (Trp-Thr-Tyr-Asp-Gly-Thr-Lys) στην α-υπομοναδα που
παρουσιαζει ανοσολογικη διασταυρουμενη αντιδραστικοτητα με κοινο
ανοσοεξεχοντα τομεα της gpD του ιου του απλου ερπητα (herpes simplex
virus, HSV). Παρομοια με τον HIV-1, η gpD βοηθα επισης στη συνδεση με
χημειοκινες στην κυτταρικη επιφανεια του ξενιστη για να αποκτησει
προσβαση στον ξενιστη. Η διασταυρουμενη αντιδραστικοτητα του αυτοεπιτοπιου (α-υπομοναδα του υποδοχεα) με αντισωματα που παραγονται κατα
του HSV υποδηλωνει οτι ο ιος συνδεεται με την εναρξη της Μυασθενειας
Gravis. Ο HSV οχι μονο προκαλει ανοσολογικη διασταυρουμενη
αντιδραστικοτητα, αλλα το πεπτιδιο gpD επισης αναστελλει ανταγωνιστικα
την δεσμευση αντισωματος που δημιουργειται εναντι της α-υπομοναδας στο
αντιστοιχο πεπτιδιο της, στην α-υπομοναδα. Παρ’ ολα αυτα, εξακολουθει να
εμφανιζεται μια αυτοανοση απαντηση. Αυτο περαιτερω δειχνει μια
ανοσολογικως σημαντικη ομολογια αλληλουχιας με τη βιολογικως δραστικη
θεση του ανθρωπινου υποδοχεα ακετυλοχολινης.
Ελεγχος
Υπαρχουν τροποι με τους οποιους μπορει να αποφευχθει η αυτοανοσια που
προκαλειται απο τον μοριακο μιμητισμο. Ο ελεγχος του παραγοντα εναρξης
(παθογονο) μεσω εμβολιασμου φαινεται να ειναι η πιο κοινη μεθοδος για την
αποφυγη αυτοανοσιας. Η επαγωγη ανοχης στο αυτοαντιγονο του ξενιστη με
αυτον τον τροπο μπορει επισης να ειναι ο πιο σταθερος παραγοντας. Η
αναπτυξη μιας ανοδικης αποκρισης προς τα κατω στον κοινο επιτοπιο μεταξυ
του παθογονου και του ξενιστη μπορει να ειναι ο καλυτερος τροπος
θεραπειας μιας αυτοανοσης νοσου που προκαλειται απο τον μοριακο
μιμητισμο. Εναλλακτικα, η θεραπεια με ανοσοκατασταλτικα φαρμακα οπως η
κυκλοσπορινη και η αζαθειοπρινη εχει επισης χρησιμοποιηθει ως πιθανη
λυση. Ωστοσο, σε πολλες περιπτωσεις αυτο αποδειχθηκε οτι ειναι
αναποτελεσματικο, επειδη τα κυτταρα και οι ιστοι εχουν ηδη καταστραφει
κατα την εναρξη της λοιμωξης.
Συμπερασμα
Η εννοια του μοριακου μιμητισμου ειναι ενα χρησιμο εργαλειο για την
κατανοηση της αιτιολογιας, της παθογενειας, της θεραπειας και της
προληψης των αυτοανοσων διαταραχων. Ωστοσο, ο μοριακος μιμητισμος
ειναι ενας μονο μηχανισμος με τον οποιο μπορει να εμφανιστει μια
αυτοανοση ασθενεια σε συνδυασμο με παθογονο παραγοντα. Η κατανοηση
των μηχανισμων του μοριακου μιμητισμου μπορει να επιτρεψει τη μελλοντικη
ερευνα προς την κατευθυνση της αποκαλυψης του μολυσματικου παραγοντα
εκκινησης καθως και της αναγνωρισης του αυτοπροσδιοριστη. Με αυτον τον
τροπο, η μελλοντικη ερευνα μπορει να ειναι σε θεση να σχεδιασει
στρατηγικες για τη θεραπεια και την προληψη των αυτοανοσων διαταραχων.
Η χρηση διαγονιδιακων μοντελων οπως εκεινων που χρησιμοποιουνται για
την ανακαλυψη των συμβαντων μιμητισμου που οδηγουν σε ασθενειες του
ΚΝΣ και μυϊκες διαταραχες συνεβαλε στην αξιολογηση της αλληλουχιας των
γεγονοτων που οδηγουν σε μοριακο μιμητισμο.
Βιβλιογραφικες αναφορες
* Kohm AP, Fuller KG, Miller SD “Mimicking the way to autoimmunity: an
evolving theory of sequence and structural homology” (Μιμητισμος του
δρομου προς την αυτοανοσια: μια εξελισσομενη θεωρια της αλληλουχιας και
της δομικης ομολογιας) Trends Microbiol. 2003 Mar;11(3):101-5.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12648936
Περιληψη
“Αν και η αιτιολογια των αυτοανοσων ασθενειων παραμενει σε μεγαλο βαθμο
αγνωστη, μια επικρατουσα θεωρια αφορα την επαγομενη απο μολυνση
ενεργοποιηση των αυτοαντιδρωντων λεμφοκυτταρων μεσω της διαδικασιας
της δρασης του μοριακου μιμητισμου. Εδω, συζηταμε τη θεωρια του μοριακου
μιμητισμου και τη συνεχιζομενη εξελιξη της απο τις αρχικες βασικες
εκτιμησεις της ομοιοτητας αλληλουχιας με τις τρεχουσες θεωριες της δομικης
ομολογιας. Τετοια ευρηματα χρησιμευουν στην περαιτερω κατανοηση του
εκφυλισμου των υποδοχεων Τ-κυτταρων και μπορει μια μερα να παρεχουν μια
αμεση συνδεση μεταξυ μολυνσης και αυτοανοσης ασθενειας”.
* Matzinger P “An innate sense of danger” (Εμφυτη αισθηση κινδυνου) Semin
Immunol. 1998 Oct;10(5):399-415.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9840976
Περιληψη
“Οταν ο Τσαρλυ μου ζητησε να γραψω ενα δοκιμιο που περιγραφει τις
διαφορες μεταξυ της εμφυτης ανοσιας και του μοντελου κινδυνου, μου αρεσε.
Πως θα μπορουσαμε να συγκρινουμε το συστημα των κυτταρων και των
μοριων που αποτελουν την πρωτη γραμμη αμυνας του οργανισμου εναντι των
παθογονων με ενα μοντελο που επιχειρει να καθορισει τις κατευθυντηριες
γραμμες του προσαρμοστικου ανοσοποιητικου συστηματος για ανοσια και
ανοχη; Φαινοταν σαν ενα αιτημα συγκρισης των μηλων και των κανονων της
γραμματικης. Ως αντανακλαση, ωστοσο, ειναι παντα χρησιμο να
αμφισβητηθει η σκεψη, συνειδητοποιησα οτι υπαρχει μια διασταυρωση στην
οποια μπορει να γινει συγκριση. Εχουν συσσωρευτει αποδειξεις οτι το εμφυτο
ανοσοποιητικο συστημα μπορει να ειναι ο τελικος ελεγκτης προσαρμοστικων
ανοσολογικων αποκρισεων μεσω της ρυθμισης του των συν-διεγερτικων
μοριων που ειναι απαραιτητα για τις αποκρισεις Τ και Β κυτταρων και αυτο
εχει οδηγησει σε επεκταση του μακροχρονιου self/non-self SNS μοντελου
ανοσιας ετσι ωστε ο ορισμος του μη-self περιλαμβανει τωρα οχι μονο τα ξενα
μορια που αναγνωριζονται απο τα Β και Τ κυτταρα, αλλα και αυτα που
αναγνωριζονται απο το εμφυτο ανοσοποιητικο συστημα τοσο απο τα κυτταρα,
οπως τα μακροφαγα και τα δενδριτικα κυτταρα, οσο και απο τα χυμικα μορια
οπως αυτα του καταρρακτη συμπληρωματος. Αυτη η νεα, διευρυμενη αποψη
του self και του non-self οδηγει σε καπως διαφορετικες προβλεψεις απο τις
παλαιοτερες εκδοσεις και αυτο νομιζω οτι ειναι αυτο που ο Τσαρλυ ηθελε να
συγκρινω με το μοντελο κινδυνου. Αυτο το δοκιμιο ειναι μια προσπαθεια να
περιγραψουμε την ουσια του μοντελου κινδυνου, να οριοθετησουμε εκεινα τα
χαρακτηριστικα που ειναι διαφορετικα η να μοιραστουν με το μοντελο του
διευρυμενου SNS και να παρουσιασουμε εν συντομια μερικες απο τις
μοναδικες περιοχες στις οποιες μπορει να μας παει το μοντελο κινδυνου”.
* Matzinger P “The danger model: a renewed sense of self” (Το μοντελο
κινδυνου: μια ανανεωμενη αισθηση του self) Science. 2002 Apr
12;296(5566):301-5.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11951032
Περιληψη
“Για πανω απο 50 χρονια, οι ανοσολογοι εχουν βασισει τις σκεψεις τους, τα
πειραματα και τις κλινικες θεραπειες στην ιδεα οτι το ανοσοποιητικο συστημα
λειτουργει διαχωριζοντας το self και το non-self. Αν και αυτο το παραδειγμα
μας εξυπηρετουσε συχνα, χρονια λεπτομερους εξετασης αποκαλυψαν
ορισμενα εγγενη προβληματα. Αυτη η αποψη περιγραφει ενα μοντελο
ανοσιας βασισμενο στην ιδεα οτι το ανοσοποιητικο συστημα ασχολειται
περισσοτερο με τις οντοτητες που προκαλουν ζημια παρα με εκεινες που ειναι
ξενες”.
* Shoenfeld Y, Gershwin ME “Autoimmunity at a glance” (Αυτοανοσια με μια
ματια) Autoimmunity Reviewssiews. 2002;1(1–2):1.
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1568997201000118?
via%3Dihub
–
* Abbas A K, Lichtman A H “Cellular and Molecular Immunology: Updated
edition” (Κυτταρικη και Μοριακη ανοσολογια: Ενημερωμενη εκδοση) Elsevier.
Philadelphia, PA. (1995) pp. 216–217.
–
* Trowsdale J, Betz AG “Mother’s little helpers: mechanisms of maternal-fetal
tolerance” (Οι μικρες βοηθοι της μητερας: μηχανισμοι ανοχης μητεραςεμβρυου) Nat Immunol. 2006 Mar;7(3):241-6.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16482172
Περιληψη
“Η εξελικτικη προσαρμογη στα θηλαστικα που επιτρεπει την εμφυτευση των
εμβρυων τους στη μητρα της μητερας δημιουργει ενα ανοσολογικο προβλημα.
Παρολο που εξασφαλιζει τη βελτιστη θρεψη και την προστασια του εμβρυου
καθ’ ολη την πρωιμη αναπτυξη του, η στενη επαφη με τον μητρικο ιστο της
μητερας καθιστα το εμβρυο πιθανο στοχο για το ανοσοποιητικο του συστημα.
Καθως τα μισα εμβρυϊκα γονιδια προερχονται απο τον πατερα, το
αναπτυσσομενο εμβρυο και ο πλακουντας πρεπει να θεωρουνται ως ‘ημιαλλομοσχευματα’. Μια τετοια μη-συμβατη μεταμοσχευση οργανου θα ειχε
απορριφθει ευκολα χωρις μια ισχυρη καταστολη του ανοσοποιητικου
συστηματος. Ωστοσο, κατα τη διαρκεια της εγκυμοσυνης, το ημι-αλλογενες
εμβρυο προστατευεται απο επιθεση απο το μητρικο ανοσοποιητικο συστημα
για μεγαλο χρονικο διαστημα. Το ανοσοποιητικο συστημα της μητερας
φαινεται να αναγνωριζει το εμβρυο ως εναν ‘temporary self’. Ο τροπος με τον
οποιο γινεται ο χειρισμος αυτου του κατορθωματος ειναι το κλειδι για την
κατανοηση της ανοσολογικης ανοχης και της παρεμβασης στη θεραπεια των
ασθενειων”.
* S. Leech “Molecular mimicry in autoimmune disease” (Μοριακος μιμητισμος
στην αυτοανοση ασθενεια) Arch Dis Child. 1998 Nov;79(5):448–451.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1717758/
Περιληψη
“Η προελευση της αυτοανοσης ασθενειας ειναι πολυπαραγοντικη. Οι
περιβαλλοντικοι παραγοντες και η γενετικη προδιαθεση οδηγουν σε βλαβη
ιστων που προκαλειται απο αυτοαντιδραστικα Τ κυτταρα η αντισωματα.
Συνηθως ενα μοναδικο οργανο η ενας ξεχωριστος τυπος κυτταρου εχει
επηρεαστει απο την απουσια μεγαλων ανωμαλιων του ανοσοποιητικου
συστηματος. Οι αυτοανοσες ασθενειες τεινουν να εχουν μακρες,
ασυμπτωματικες προδρομικες περιοδους και τα γεγονοτα εκκινησης που
οδηγουν σε απωλεια αυτοανοσιας εμφανιζονται πολυ πριν εμφανιστει κλινικα
η ασθενεια. Αυτο καθιστα τους παραγοντες εναρξης δυσκολοτερο να
ταυτιστουν και παραμενουν σε μεγαλο βαθμο αγνωστοι στους ανθρωπους.
Αρκετες διαφορετικες παθολογικες διεργασιες εχουν τη δυνατοτητα να
σπασουν την ανοχη και να προκαλεσουν αυτοανοσα νοσηματα. Η αντιγονικη
ομοιοτητα μεταξυ των παθογονων οργανισμων η των ξενων πρωτεϊνων και
των αυτο-πρωτεϊνων (μοριακος μιμητισμος) ειναι μια απο αυτες.
Το κυριο συμπλεγμα ιστοσυμβατοτητας (MHC) ειναι μια συλλογη γονιδιων στο
χρωμοσωμα 6 που κωδικοποιει τα ανθρωπινα αντιγονα λευκοκυτταρων (HLA).
Αυτες ειναι γλυκοπρωτεϊνες που εκφραζονται στην επιφανεια των κυτταρων
που δεσμευουν κοντα πεπτιδια, αποικοδομουνται η παραγονται απο το
κυτταρο και τα παρουσιαζουν στα Τ λεμφοκυτταρα. Ο ορος ‘μοριακος
μιμητισμος’ χρησιμοποιηθηκε στη δεκαετια του 1970 για να εξηγησει τις
επιμονες ιογενεις λοιμωξεις. Προταθηκε οτι τα MHC και οι ιοι κωδικοποιησαν
παρομοιες πεπτιδικες αλληλουχιες, οι οποιες επετρεψαν στον ξενιστη να
θεωρησει εναν μολυσματικο ιο ως ‘αυτο’ (self) και να παραιτηθει απο μια
ανοσοαποκριση. Πιο προσφατα, χρησιμοποιηθηκε ως υποθεση για την
εξηγηση της αυτοανοσης νοσου. Πολλα παθογονα μοιραζονται αντιγονικους
προσδιοριστες με πρωτεϊνες ξενιστων. Συχνα, αυτα χρησιμοποιουνται για να
εισελθουν στο κυτταρο. Ο ρινοϊος συνδεεται με ενα μοριο προσκολλησης, το
ICAM-1, στα επιθηλιακα κυτταρα και ο ιος της ανθρωπινης ανοσοανεπαρκειας
(HIV) ) συνδεεται με CD4 και εισερχεται στο κυτταρο χρησιμοποιωντας εναν
υποδοχεα χημειοκινης. Οι περισσοτερες λοιμωξεις οδηγουν σε μια
συγκεκριμενη ανοσοαποκριση εναντι του μολυσματικου οργανισμου. Μπορει
να εμφανιστει διασταυρουμενη αντιδραστικοτητα μεταξυ των κλωνων των T
και B λεμφοκυτταρων που δημιουργουνται εναντι ενος παραγοντα μολυνσεως
και μιας αλληλουχιας πρωτεϊνης ξενιστη (ανοσολογικη αντιδραστικοτητα).
Αυτος ο μηχανισμος ‘χτυπω και φευγω’ (hit and run) θα μπορουσε να
προκληθει να επιμεινει πολυ μετα την εξαφανιση του παθογονου παραγοντα,
με την παρουσια αυτοαντιγονων που οδηγουν στην ανοσοαποκριση”.
* Pelanda R, Schwers S, Sonoda E, Torres RM, Nemazee D, Rajewsky K
“Receptor editing in a transgenic mouse model: site, efficiency, and role in B
cell tolerance and antibody diversification” (Επεξεργασια υποδοχεα σε ενα
μοντελο διαγονιδιακου ποντικου: θεση, αποτελεσματικοτητα και ρολος στην
ανοχη των Β κυτταρων και στη διαφοροποιηση των αντισωματων) Immunity.
1997 Dec;7(6):765-75.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9430222
Περιληψη
“Οι ποντικοι που φερουν διαγονιδιακα αναδιαταχθεντα γονιδια V) περιοχης
στους τοπους IgH και Igkappa για να κωδικοποιησουν μια αυτοαντιδραστικη
εξειδικευση κατευθυνουν τους αναδυομενους αυτοαντιδραστικους
προγονους σε ενα διαμερισμα προ-Β κυτταρου, στον οποιο οι υποδοχεις τους
επεξεργαζονται με δευτεροταγεις αναδιαταξεις V) kappa-Jkappa και RS
ανασυνδυασμο. Η επεξεργασια ειναι μια αποτελεσματικη διαδικασια, επειδη
οι μεταλλαγμενοι ποντικοι παραγουν κανονικους αριθμους Β-λεμφοκυτταρων.
Σε ενα παρομοιο μη-αυτοαντιδραστικο διαγονιδιακο στελεχος, δεν
παρατηρηθηκε ουτε διαμερισμα προ-Β κυτταρου ουτε επεξεργασια του
υποδοχεα. Ετσι, το διαμερισμα των προ-Β κυτταρων μπορει να εχει εξελιχθει
για να επεξεργαζεται τους υποδοχεις των αυτοαντιδραστικων κυτταρων και
στη συνεχεια γενικως εκμεταλλευεται για αποτελεσματικη διαφοροποιηση
αντισωματος μεσω της εφευρεσης του υποδοχεα των προ-Β κυτταρων,
μιμουμενο ενα αυτοαντιδραστικο αντισωμα για να κατευθυνει το μεγαλυτερο
μερος των προγονων μεσα σε εκεινο το διαμερισμα”.
* Karlsen AE, Dyrberg T “Molecular mimicry between non-self, modified self
and self in autoimmunity” (Μοριακος μιμητισμος μεταξυ non-self,
τροποποιημενο self και self στην αυτοανοσια) Semin Immunol. 1998
Feb;10(1):25-34.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9529653
Περιληψη
“Ο μοριακος μιμητισμος, η παρουσια κοινων επιτοπιων μεταξυ ξενων και
αυτοαντιγονων ειναι κοινη τοσο στο επιπεδο των B κυτταρων οσο και των T
κυτταρων. Το γεγονος οτι μονο σπανια οδηγει σε διασταυρουμενη
αντιδραστικη αυτοανοση απαντηση αποτελει μαρτυρια για την
αποτελεσματικοτητα του ανοσοποιητικου συστηματος για τη ρυθμιση της
ανοσολογικης αντιδρασης και την αποφυγη επιβλαβους
αυτοαντιδραστικοτητας. Ωστοσο, παρα τον παροντα κανονισμο, διαφορες
ασθενειες που προκαλουνται απο αυτο-ανοσοποιητικο συστημα εχουν
συσχετιστει με δραση μοριακου μιμητισμου. Εξεταζεται η εννοια του
μοριακου μιμητισμου μεταξυ του ξενου και του self αντιγονου καθως και
μεταξυ των self και των τροποποιημενων αυτοεπιτοπιων και συζητειται η
σημασια αυτων των φαινομενων για την εναρξη των αυτοανοσων νοσων”.
* Oldstone MB “Molecular mimicry and immune-mediated diseases”
(Μοριακος μιμητισμος και ανοσοδιαμεσολαβουμενες ασθενειες) FASEB J.
1998 Oct;12(13):1255-65.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9761770
Περιληψη
“Ο μοριακος μιμητισμος εχει προταθει ως ενας παθογενετικος μηχανισμος για
αυτοανοση ασθενεια, καθως και ενας ανιχνευτης χρησιμος στην αποκαλυψη
των αιτιολογικων παραγοντων. Η υποθεση βασιζεται εν μερει στις αφθονες
επιδημιολογικες, κλινικες και πειραματικες ενδειξεις συνδεσης μολυσματικων
παραγοντων με αυτοανοσα νοσηματα και παρατηρουμενης διασταυρουμενης
αντιδραστικοτητας ανοσολογικων αντιδραστηριων με αντιγονα ξενιστη και
μικροβιακους προσδιοριστες. Για το σκοπο μας, ο μοριακος μιμητισμος
οριζεται ως οι παρομοιες δομες που μοιραζονται απο μορια απο ανομοια
γονιδια η απο τα πρωτεϊνικα προϊοντα τους. Ειτε οι γραμμικες αλληλουχιες
αμινοξεων μοριων ειτε οι διαμορφωτικες τους προσαρμογες μπορουν να
μοιραστουν, ακομη και αν η προελευση τους ειναι τοσο ξεχωριστη οπως, για
παραδειγμα, ενας ιος και ενας φυσιολογικος self προσδιοριστης ξενιστη. Μια
ανοσοαποκριση εναντι του προσδιοριστη που μοιραζεται ο ξενιστης και ο ιος
μπορει να προκαλεσει μια ανοσολογικη αποκριση εξειδικευμενη για τον ιστο η
οποια ειναι προφανως ικανη να προκαλεσει καταστροφη κυτταρων και ιστων.
Ο πιθανος μηχανισμος ειναι η δημιουργια κυτταροτοξικων διασταυρουμενων
αντιδραστικων λεμφοκυτταρων τελεστη η αντισωματων που αναγνωριζουν
συγκεκριμενους προσδιοριστες στα κυτταρα-στοχους. Η επαγωγη της
διασταυρουμενης αντιδραστικοτητας δεν απαιτει παραγοντα αντιγραφης και
μπορει να λαβει χωρα ανοσομεσολαβουμενη βλαβη μετα την απομακρυνση
του ανοσογονου παραγοντα απο ενα συμβαν με επιτυχια. Ως εκ τουτου, η
ιογενης η μικροβιακη μολυνση που ξεκινα το αυτοανοσο φαινομενο μπορει να
μην ειναι παρουσα απο τη στιγμη που εμφανιζεται η εμφανης ασθενεια. Με
ενα συμπληρωματικο μηχανισμο, το μικροβιο μπορει να προκαλεσει
κυτταρικη βλαβη και να απελευθερωσει αυτοαντιγονα, τα οποια παραγουν
ανοσοαποκρισεις που αντιδρουν εγκαρσια με επιπλεον αλλα γενετικα
διακριτα αυτοαντιγονα. Και στα δυο σεναρια, η αναλυση των Τλεμφοκυτταρων η των αντισωματων που εμπλεκονται ειδικα στην αυτοανοση
αποκριση και ασθενεια παρεχει ενα αποτυπωμα για την αποκαλυψη του
μολυσματικου παραγοντα εκκινησης”.
* Roudier C, Auger I, Roudier J “Molecular mimicry reflected through
database screening: serendipity or survival strategy” (Απεικονιση του
μοριακου μιμητισμου μεσω της διαλογης στοιχειων σε βαση δεδομενων:
στρατηγικη επιβιωσης;) Immunol Today. 1996 Aug;17(8):357-8.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8783494
Εισαγωγη
“Η βαση δεδομενων των πρωτεϊνων μπορει να θεωρηθει ως μια γιγαντιαια
πρωτεϊνη της οποιας το μηκος υποδεικνυεται απο το μεγεθος (στα αμινοξεα)
της βασης δεδομενων. Το μεγεθος καθε βασης δεδομενων αυξανεται τακτικα.
Για παραδειγμα, η βαση δεδομενων των πρωτεϊνων NBRF περιειχε 1X10^6
τμηματα το 1987, 3Χ10^6 τμηματα το 1989, 9Χ10^6 τμηματα το 1991 και
1,1Χ10^7 το 1995. Η μεγαλυτερη βαση δεδομενων πρωτεϊνων SWISS- PROT,
περιεχει επι του παροντος 1,5Χ10^7 τμηματα. Οι εκθεσεις μοριακου
μιμητισμου που υποστηριζονται απο μελετες βασεων δεδομενων εχουν γινει
κοινες. Η προβολη μιας βασης δεδομενων για μια τελεια αντιστοιχια με ενα
δεδομενο μοτιβο αμινοξεων ειναι σαν να μετακινειτε το μοτιβο κατα μηκος της
εικονικης πρωτεϊνης που αντιπροσωπευει η βαση δεδομενων, κανοντας
βηματα ενος αμινοξεος. Για να προβαλετε μια βαση δεδομενων που περιεχει
11 υπολειμματα, πρεπει να κανετε 11 βηματα”.
* Wildner G, Thurau SR “Database screening for molecular mimicry” (Ελεγχος
βασης δεδομενων για μοριακο μιμητισμο) Immunol Today. 1997
May;18(5):252.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9153958
–
* Stebbins CE, Galán JE “Structural mimicry in bacterial virulence” (Δομικος
μιμητισμος σε βακτηριακη λοιμογονο δραση) Nature. 2001 Aug
16;412(6848):701-5.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11507631
Περιληψη
“Ενας σημαντικος μηχανισμος που υποκρυπτει τις στρατηγικες που
χρησιμοποιουνται απο μικροβιακους παθογονους παραγοντες για τον
χειρισμο των κυτταρικων λειτουργιων ειναι ο λειτουργικος μιμητισμος των
δραστηριοτητων του ξενιστη. Σε ορισμενες περιπτωσεις, η μιμηση
επιτυγχανεται μεσω παραγοντων μολυσματικοτητας που ειναι αμεσα ομολογα
πρωτεϊνων ξενιστη. Σε αλλες περιπτωσεις, η συγκλινουσα εξελιξη εχει
δημιουργησει νεους τελεστες που, παρολο που δεν εχουν εμφανη ομοιοτητα
αλληλουχιας αμινοξεων με τους ξενιστες, αποκαλυπτονται απο δομικες
μελετες για την εμφανιση μιμητισμου στο μοριακο επιπεδο”.
* Speir JA, Garcia KC, Brunmark A, Degano M, Peterson PA, Teyton L, Wilson IA
“Structural basis of 2C TCR allorecognition of H-2Ld peptide complexes”
(Δομικη βαση 2C TCR αλλοαναγνωρισης των H-2Ld πεπτιδικων συμπλοκων)
Immunity. 1998 May;8(5):553-62.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9620676
Περιληψη
“Η MHC ταξης Ι Η-2Ld που εχει συμπλοκοποιηθει με πεπτιδιο QL9 (η p2Ca)
ειναι αλλοαντιγονο υψηλης συγγενειας για το 2C TCR. Χρησιμοποιησαμε την
κρυσταλλικη δομη του Η-2Ld με ενα μιγμα δεσμευμενων πεπτιδιων στα 3.1 Α
για να κατασκευασουμε ενα μοντελο του αλλογενικου συμπλοκου 2C-Ld/QL9
για συγκριση με τη συγγενικη δομη 2C-Kb/dEV) 8. Μια προεξεχουσα
κορυφογραμμη στο πατωμα της αυλακας συνδεσης του πεπτιδιου Ld, που δεν
υπαρχει στο Kb, δημιουργει μια C-τελικη διογκωση στα Ld πεπτιδια που
αυξανει σημαντικα τις αλληλεπιδρασεις με την 2C βητα αλυσιδα. Περαιτερω,
η ασθενης ηλεκτροστατικη συμπληρωματικοτητα μεταξυ Asp77 επι της αλφα1
ελικας των Kb και 2C ενισχυεται στο αλλογενες συμπλοκο με στενοτερη
γειτνιαση με το υπολειμμα πεπτιδιου QL9 AspP8 στον βροχο 2C HV) 4”.
* S Quaratino, C J Thorpe, P J Travers, and M Londei “Similar antigenic
surfaces, rather than sequence homology, dictate T-cell epitope molecular
mimicry” (Παρομοιες αντιγονικες επιφανειες, αντι της ομολογιας
αλληλουχιας, υπαγορευουν τον μοριακο μιμητισμο του επιτοπιου των Τκυτταρων) Proc Natl Acad Sci USA. 1995 Oct 24;92(22):10398–10402.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC40804/
Περιληψη
“Ο μοριακος μιμητισμος, που κανονικα οριζεται απο το επιπεδο των
ομοιομορφων πρωτοταγων αλληλουχιων μεταξυ self και ξενων αντιγονων,
θεωρειται βασικο στοιχειο στην παθογενεση της αυτοανοσιας. Εδω
περιγραφεται ενα παραδειγμα μοριακου μιμητισμου μεταξυ δυο
επικαλυπτομενων πεπτιδιων μεσα σε ενα μονο αυτοαντιγονο, και τα δυο
αναγνωριζονται απο τον ιδιο κλωνο ανθρωπινου αυτοαντιδραστικου Τκυτταρου. Δυο παρεμβαλλομενα πεπτιδια δεν διεγειρουν τον κλωνο Τκυτταρων, παρολο που μοιραζονται εχουν εννεα αμινοξεα με τα διεγερτικα
πεπτιδια. Η μοριακη μοντελοποιηση συμπλεγματων κυριου συμπλεγματος
ιστοσυμβατοτητας κατηγοριας II-πεπτιδιου υποδηλωνει οτι αμφοτερα τα
αναγνωρισμενα πεπτιδια παραγουν παρομοιες αντιγονικες επιφανειες, αν και
αυτες αποτελουνται απο διαφορετικα συνολα αμινοξεων. Η μοριακη
μοντελοποιηση ενος πεπτιδιου μετατοπισε ενα καταλοιπο απο το διεγερτικο
πεπτιδιο, το οποιο αναγνωριστηκε στο πλαισιο του ιδιου μοριου HLA απο
εναν αλλο κλωνο T κυτταρων, δημιουργωντας μια τελειως διαφορετικη
αντιγονικη επιφανεια. Λειτουργικες μελετες που χρησιμοποιησαν
περικομμενα πεπτιδια επιβεβαιωσαν οτι τα υπολειμματα αγκυρας των δυο
επιτοπιων ποτ ‘μιμουνται’ στην αυλακα HLA, διαφερουν. Τα αποτελεσματα
μας δειχνουν, για δυο φυσικους επιτοπιους, πως μπορουν να εμφανισουν
μοριακο μιμητισμο και υποδεικνυουν οτι ειναι απαραιτητες μελετες πιθανων
αντιγονικων επιφανειων, παρα ομοιοτητας αλληλουχιων, για την αναλυση
υποψιας μιμησεων πεπτιδιων”.
* Lehmann PV, Forsthuber T, Miller A, Sercarz EE “Spreading of T-cell
autoimmunity to cryptic determinants of an autoantigen” (Διαδοση της
αυτοανοσιας των Τ-κυτταρων σε κρυπτικους προσδιοριστες ενος
αυτοαντιγονου) Nature. 1992 Jul 9;358(6382):155-7.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1377368
Περιληψη
“Η ανοσοποιηση με βασικη πρωτεϊνη μυελινης (myelin basic protein, ΜΒΡ)
επαγει πειραματικη αλλεργικη εγκεφαλομυελιτιδα (experimental allergic
encephalomyelitis, ΕΑΕ), πρωτοτυπο αυτοανοσης νοσου που προκαλειται απο
CD4+). Η ενεργοποιηση ενος Τ κυτταρα. Σε τρωκτικα, οι κλωνοι Τ-κυτταρων που αντιδρουν με ΜΒΡ
ειναι ειδικοι για εναν απλο, κυριαρχο προσδιοριστη για την ΜΒΡ και
χρησιμοποιουν εναν πολυ περιορισμενο αριθμο γονιδιων υποδοχεων Τκυτταρων. Κατα συνεπεια, η ΕΑΕ παρεμποδιστηκε με διαφορες θεραπειες που
σχετιζονται με υποδοχεις, υποδεικνυοντας οτι παρομοιες στρατηγικες μπορει
να ειναι χρησιμες για τη θεραπεια της ανθρωπινης αυτοανοσης ασθενειας.
Εδω αναφερουμε οτι σε ποντικια (SJL x B10.PL)F1, η ανοσοκατασταλτικοτητα
ενος απλου καθοριστη, ΜΒΡ:Ac1-11, περιοριζεται στην επαγωγικη φαση της
ΕΑΕ. Σε ποντικους με χρονια ΕΑΕ, αρκετοι προσθετοι παραγοντες
προσδιορισμου της ΜΒΡ στα πεπτιδια 35-47, 81-100 και 121-140 ανακαλουν
πολλαπλασιαστικες αποκρισεις. Το πιο σημαντικο, η αντιδραστικοτητα με τους
τελευταιους προσδιοριστες ανιχνευθηκε επισης μετα την επαγωγη της ΕΑΕ
μονο με το ΜΒΡ πεπτιδιο Ac1-11. Aυτο δειχνει την εκκινηση απο τους
ενδογενεις προσδιοριστες ΜΒΡ. Ετσι, οι καθοριστικοι παραγοντες της ΜΒΡ
που ειναι κρυπτικοι μετα την πρωτογενη ανοσοποιηση μπορουν να γινουν
ανοσογονικοι στην πορεια της ΕΑΕ. Η διαφοροποιηση του αυτοδραστικου
ρεπερτοριου Τ-κυτταρων λογω της ‘εξαπλωσης προσδιοριστων’ εχει
σημαντικες επιπτωσεις στην παθογενεση και τη θεραπευτικη προσεγγιση της
αυτοανοσης ασθενειας που προκαλειται απο T κυτταρα”.
* Miller SD, Vanderlugt CL, Begolka WS, Pao W, Yauch RL, Neville KL, Katz-Levy
Y, Carrizosa A, Kim BS “Persistent infection with Theiler’s virus leads to CNS
autoimmunity via epitope spreading” (Η επιμονη μολυνση με τον ιο του
Theiler οδηγει σε αυτοανοσια του ΚΝΣ μεσω της εξαπλωσης του επιτοπιου)
Nat Med. 1997 Oct;3(10):1133-6.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9334726
Περιληψη
“Η πολλαπλη σκληρυνση (Multiple sclerosis, MS) ειναι μια αυτοανοση
απομυελινωτικη ασθενεια που προκαλειται απο T κυτταρα, η οποια μπορει να
ξεκινησει απο μολυνση απο ιο. Ο ιος εγκεφαλομυελιτιδας του Theiler σε
ποντικια (Theiler’s murine encephalomyelitis virus, TMEV) ), ενα φυσικο
παθογονο σε ποντικια, ειναι ενας ιος picornavirus που προκαλει μια χρονια
απομυελινωτικη ασθενεια με χρονια μεσοκυτταρια Τ-λεμφοκυτταρα με
κλινικη πορεια και ιστοπαθολογια παρομοια με εκεινη της χρονιας
προοδευτικης MS. Η απομυελινωση σε μολυνθεντα με TMEV) ποντικια ξεκιναει
απο μια μονοπυρηνη φλεγμονωδη αποκριση που προκαλειται απο ειδικα για
τον ιο Τ κυτταρων CD4+). Η ενεργοποιηση ενος που στοχευουν τον ιο, ο οποιος παραμενει σταθερα
στο ΚΝΣ. Δειχνουμε οτι ξεκινωντας 3-4 εβδομαδες μετα την εμφανιση της
νοσου, οι αποκρισεις των Τ-κυτταρων σε πολλαπλα αυτοεπιτοπια μυελινης
εμφανιζονται σε μια διαταγμενη εξελιξη και μπορει να παιζουν παθολογικο
ρολο σε χρονιες ασθενειες. Κινητικες και λειτουργικες μελετες δειχνουν οτι οι
αποκρισεις Τ-κυτταρων επι του ανοσοεξεχοντος επιτοπιου πρωτεϊνης
πρωτεολιπιδικης μυελινης (PLP139-151) δεν προεκυψαν εξαιτιας της
διασταυρουμενης αντιδραστικοτητας μεταξυ TMEV) και αυτοεπιτοπιων
(δηλαδη, μοριακος μιμητισμος), αλλα λογω της de novo priming
αυτοαντιδρωντων Τ-λεμφοκυτταρων σε απομονωμενα αυτοαντιγονα που
απελευθερωνονται δευτερογενως σε απομυελινωση με τη μεσολαβηση Τλεμφοκυτταρων (δηλαδη, εξαπλωση επιτοπιου). Η διαδοση των επιτοπιων
ειναι ενας σημαντικος εναλλακτικος μηχανισμος για να εξηγηθει η αιτιολογια
των αυτοανοσων ασθενειων που προκαλουνται απο ιους”.
* Davies JM “Introduction: Epitope mimicry as a component cause of
autoimmune disease” (Εισαγωγη: μιμητισμος επιτοπιων ως συστατικο αιτιο
αυτοανοσης ασθενειας) Cell Mol Life Sci. 2000 Apr;57(4):523-6.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11130451
Εισαγωγη
“Οι αιτιες των αυτοανοσων ασθενειων δεν εχουν ακομη διευκρινιστει
πληρως. Τα αυτοαντισωματα, οι αυτοαντιδραστικες αποκρισεις των Τ
κυτταρων, η παρουσια ενος απλοτυπου συμπλοκου μειζονος
ιστοσυμβατοτητας (MHC) και η ανταποκριση στα κορτικοστεροειδη ειναι
χαρακτηριστικα και μερικα πιθανα συμπτωματα προκαλουν αυτοανοση
ασθενεια. Το πιο δυσκολο ερωτημα ειναι πως ενεργοποιουνται οι αυτοανοσες
ασθενειες. Ο μοριακος μιμητισμος των προσδιοριστων κυτταρων-ξενιστων
απο επιτοπιους μολυσματικων παραγοντων με επακολουθη διασταυρουμενη
αντιδραστικοτητα ειναι μια απο τις πιο δημοφιλεις αλλα ακομη
αμφιλεγομενες θεωριες για την εναρξη αυτοανοσων νοσηματων. Κατα τη
διαρκεια της δεκαετιας του ‘90, εκατονταδες ερευνητικα αρθρα που
εστιαζουν σε ποικιλους βαθμους στον μιμητισμο επιτοπιων, οπως
περιγραφεται με μεγαλυτερη ακριβεια σε ενα ανοσολογικο πλαισιο,
δημοσιευθηκαν καθε χρονο. Πολλα απο αυτα τα αρθρα παρουσιαζαν
δεδομενα τα οποια συναδουν με την υποθεση του μιμητισμου, αλλα δεν
απεδειξαν πραγματικα τη θεωρια. Αλλες εξισου πειστικες αναφορες εδειξαν
οτι ο μιμητισμος επιτοπιων δεν ηταν η αιτια της αυτοανοσης ασθενειας παρα
την ομοιοτητα αλληλουχιας μεταξυ μοριων μολυσματικων παραγοντων και
του ξενιστη. Πριν απο 20 χρονια, ο Rothman προτεινε ενα προτυπο για την
αιτιωδη συναφεια ασθενειας και το εχω χρησιμοποιησει αυτο ως ενα πλαισιο
για να εξετασω το ρολο του μιμητισμου επιτοπιων στην αναπτυξη
αυτοανοσων νοσηματων. Η διατριβη του μοντελου Rothman ειναι οτι ενα
αποτελεσμα, στην προκειμενη περιπτωση η αυτοανοση ασθενεια, προκυπτει
ως αποτελεσμα μιας αιτιας. Στις περισσοτερες περιπτωσεις, οι αιτιες
πολλαπλων συνιστωσων συνεισφερουν συνεργιτικα για να αποδωσουν το
αποτελεσμα και καθε ενα απο αυτα τα συστατικα απο μονο του ειναι
ανεπαρκες ως αιτια. Λογικα, ορισμενα αιτια συστατικων, οπως η παρουσια
μιας συγκεκριμενης αυτοανοσης αποκρισης, ειναι επισης απαραιτητα αιτια”.
* M Yamada, A Zurbriggen, M B Oldstone, R S Fujinami “Common
immunologic determinant between human immunodeficiency virus type 1
gp41 and astrocytes” (Κοινος ανοσοποιητικος προσδιοριστης μεταξυ ιου
ανθρωπινης ανοσοανεπαρκειας τυπου 1 gp41 και αστροκυτταρων) J Virol.
1991 Mar;65(3):1370–1376.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC239914/
Περιληψη
“Μονοκλωνικα αντισωματα κατα ενος συνθετικου πεπτιδιου 12-αμινοξεων
που περιλαμβανει την ανοσοκυριαρχη περιοχη του ιου ανθρωπινης
ανοσοανεπαρκειας τυπου 1 gp41 (αμινοξεα 598 εως 609) αντεδρασαν με
αστροκυτταρα που βρισκονται στον ιστο του κεντρικου νευρικου συστηματος
σε ανθρωπο και τρωκτικο. Τα μονοκλωνικα αντισωματα δεσμευονται σε
πρωτεϊνη 43-kDa που βρισκεται στα παρασκευασματα ιστου του κεντρικου
νευρικου συστηματος. Αυτα τα αποτελεσματα υποδεικνυουν οτι ο gp41 του
ιου ανοσοανεπαρκειας του ανθρωπου τυπου 1 περιεχει εναν κοινο επιτοπιο
με αστροκυτταρα και οτι μια ανοσοαποκριση στον ιο ανθρωπινης
ανοσοανεπαρκειας τυπου 1 gp41 θα μπορουσε να δημιουργησει αντισωματα
που αντιδρουν σταυροειδως με αστροκυτταρα. Περαιτερω, τα αντισωματα
εναντι αστροκυτταρων, τα οποια κατευθυνονταν σε ενα κοινο επιτοπιο με την
αλληλουχια gp41, βρεθηκαν να υπαρχουν στο εγκεφαλονωτιαιο υγρο απο
μερικους ασθενεις με AIDS με επιπλοκες του κεντρικου νευρικου συστηματος.
Τα αστροκυτταρα ρυθμιζουν το περιβαλλον για την καταλληλη νευρωνικη
λειτουργια και η υπερδραστηριοτητα των αστροκυτταρων (αστροκυτταρωση)
ειναι γνωστο οτι ειναι το κοινο και πρωιμο παθολογικο συμβαν σε εγκεφαλο
ασθενων με AIDS στο κεντρικο νευρικο συστημα. Προτεινουμε οτι τα
επαγομενα απο αντισωμα αποτελεσματα στα αστροκυτταρα θα μπορουσαν
να οδηγησουν στις φυσιολογικες νευρωνικες δυσλειτουργιες που
παρατηρουνται σε ασθενεις με AIDS”.
* Julie K. Olson, J. Ludovic Croxford, Miriam. A. Calenoff, Mauro C. Dal Canto,
Stephen D. Miller “A virus-induced molecular mimicry model of multiple
sclerosis” (Ενα μοντελο πολλαπλης σκληρυνσης μοριακου μιμητισμου που
προκαλειται απο ιο) J Clin Invest. 2001 Jul 15;108(2):311–318.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC203030/
Περιληψη
“Ο μοριακος μιμητισμος ειναι η διαδικασια με την οποια η λοιμωξη απο ιο
ενεργοποιει τα Τ κυτταρα τα οποια αντιδρουν διασταυρουμεμα με τα ιδια τα
αντιγονα. Η μολυνση των ποντικων SJL/J με τον νευροτροπικο picornavirus ιο
της εγκεφαλομυελιτιδας Theiler σε ποντικο (TMEV) ) οδηγει σε μια
προοδευτικη απομυελινωτικη ασθενεια που προκαλειται απο CD4+). Η ενεργοποιηση ενος Τ
κυτταρα, παρομοια με την πολλαπλη σκληρυνση. Για να μελετηθει το
δυναμικο του προκαλουμενου απο ιο μοριακου μιμητισμου για την εναρξη της
αυτοανοσης απομυελινωσης, μια μη παθογονος παραλλαγη TMEV)
κατασκευασθηκε για να κωδικοποιησει ενα 30-μερες πεπτιδιο που
συμπεριλαμβανει το επιτοπιο πρωτεϊνης πρωτεολιπιδικης πρωτεϊνης μυελινης
(PLP139-151) ανοσοκυριαρχου εγκεφαλιτιδας. Η μολυνση με την
κωδικοποιουμενη με PLP139-151 TMEV) οδηγησε μεσα σε 10-14 ημερες σε μια
ταχεια εκδηλωση παραλυτικης απομυελινωτικης νοσου χαρακτηριζομενη απο
PLP139-151-ειδικες CD4+). Η ενεργοποιηση ενος Th1 αποκρισεις. Η εισαγωγη μιας αλληλουχιας μηαυτο-ωολευκωματινη οδηγησε στην αποκατασταση της φυσιολογικης νοσου
με καθυστερημενη εναρξη. Η νοσος πρωιμης εκδηλωσης παρατηρηθηκε
επισης σε ποντικια που μολυνθηκαν με TMEV) που κωδικοποιει PLP139-151 με
υποκατασταση αμινοξεων στο υπολειμμα επαφης υποδοχεα δευτερογενους
υποδοχεα (TCR) (Η147Α), αλλα οχι σε ποντικους μολυσμενους με TMEV) που
κωδικοποιει υποκατασταση PLP139-151 στην κυρια επαφη TCR (W144A). Πιο
σημαντικα, ποντικοι μολυσμενοι με TMEV) που κωδικοποιουν μιμητικο
πεπτιδιο Haemophilus influenzae, που μοιραζονται μονο 6 απο 13 αμινοξεα με
PLP139-151, παρουσιασαν ασθενεια ταχειας εκδηλωσης και ανεπτυξαν
διασταυρουμενες αντιδραστικες PLP139-151-ειδικες CD4+). Η ενεργοποιηση ενος Th1 αποκρισεις.
Απο τη δικη μας γνωση, αυτη ειναι η πρωτη μελετη που δειχνει οτι ενας
φυσικως μολυσματικος ιος που κωδικοποιει ενα μιμητικο επιτοπιο μυελινης
μπορει να ξεκινησει αμεσα την αυτοανοσια με τη μεσολαβηση των Τ
κυτταρων”.
* Emilia L. Oleszak, J. Robert Chang, Herman Friedman, Christos D. Katsetos,
Chris D. Platsoucas “Theiler’s Virus Infection: a Model for Multiple Sclerosis”
(Η λοιμωξη του ιου Theiler: ενα προτυπο για την πολλαπλη σκληρυνση) Clin
Microbiol Rev. 2004 Jan;17(1):174–207.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC321460/
Περιληψη
“Τοσο το γενετικο υποβαθρο οσο και οι περιβαλλοντικοι παραγοντες, πολυ
πιθανως οι ιοι, φαινεται οτι παιζουν ρολο στην αιτιολογια της πολλαπλης
σκληρυνσης (MS). Τα μαθηματα απο ιικα πειραματικα μοντελα υποδεικνυουν
οτι πολλοι διαφορετικοι ιοι μπορει να προκαλεσουν φλεγμονωδεις
απομυελινωτικες ασθενειες που μοιαζουν με MS. Ο ιος Theiler, ενας ιος
picornavirus, επαγει σε ευαισθητα στελεχη ποντικων πρωιμη οξεια ασθενεια
που μοιαζει με εγκεφαλομυελιτιδα ακολουθουμενη απο αργη χρονια
απομυελινωτικη ασθενεια, η οποια ειναι ενα απο τα καλυτερα, αν οχι το
καλυτερο, ζωικο μοντελο για MS. Κατα την πρωιμη οξεια ασθενεια ο ιος
αναπαραγεται σε γκριζα υλη του κεντρικου νευρικου συστηματος αλλα
εξαλειφεται σε πολυ μικρους τιτλους 2 εβδομαδες μετα τη μολυνση. Η
καθυστερημενη χρονια απομυελινωτικη ασθενεια καθισταται κλινικα
εμφανης περιπου 2 εβδομαδες αργοτερα και χαρακτηριζεται απο εκτεταμενες
απομυελινωτικες αλλοιωσεις και διηθησεις μονοπυρηνων κυτταρων,
προοδευτικη ατροφια του νωτιαιου μυελου και απωλεια νευραξονων. Η
βλαβη της μυελινης ανοσολογειται μεσολαβωντας, αλλα δεν ειναι σαφες εαν
οφειλεται σε μοριακο μιμητισμο η σε εξαπλωση επιτοπιου. Κυτοκινες, οξειδιο
του αζωτου / δραστικα ειδη αζωτου και συνδιεγερτικα μορια εμπλεκονται
στην παθογενεση αμφοτερων των ασθενειων. Οι στενες ομοιοτητες μεταξυ
της προκαλουμενης απο τον ιο Theiler νοσου της απομυελινωτικης νοσου σε
ποντικια και MS σε ανθρωπους, περιλαμβανουν τα ακολουθα: εξαρτωμενη
απο τη συσσωρευση ιστοσυμβατοτητας ευαισθητη ευαισθησια, σημαντικες
ομοιοτητες στη νευροπαθολογια, συμπεριλαμβανομενης της νοσου του
νευρικου συστηματος και της επαναμυελινωσης και η ελλειψη αποπτωσης
των Τ-κυτταρων στην απομυελινωτικη ασθενεια. Και οι δυο ασθενειες
μεσολαβουν ανοσολογικα. Αυτα τα κοινα χαρακτηριστικα τονιζουν τις στενες
ομοιοτητες της προκαλουμενης απο τον ιο Theiler νοσου απομυελινωτικης
νοσου σε ποντικους και MS σε ανθρωπους”.
* P L Schwimmbeck, T Dyrberg, D B Drachman, M B Oldstone “Molecular
mimicry and myasthenia gravis. An autoantigenic site of the acetylcholine
receptor alpha-subunit that has biologic activity and reacts
immunochemically with herpes simplex virus” (Μοριακος μιμητισμος και
βαρεια μυασθενεια μια αυτοαντιγονος θεση της α-υπομοναδας υποδοχεα
ακετυλοχολινης που εχει βιολογικη δραστικοτητα και αντιδρα ανοσοχημικα με
ιο απλου ερπητα) J Clin Invest. 1989 Oct;84(4):1174–1180.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC329775/
Περιληψη
“Η μεγαλη πλειοψηφια των ασθενων με αυτοανοση νοσο μθασθενεια Gravis
εχουν χαρακτηριστικα ανιχνευσιμα αντισωματα εναντι του υποδοχεα
ακετυλοχολινης (AChR). Χρησιμοποιησαμε συνθετικα πεπτιδια για την
ταυτοποιηση αντισωματων σε ορους ασθενων με βαρεια μυασθενεια που
αντιδρουν με την αλφα-υπομοναδα ανθρωπινου υποδοχεα ακετυλοχολινης
(HuAChR), υπολειμματα 160-167. Ο καθαρισμος συγγενειας αυτων των
αντισωματων, χρησιμοποιωντας το πεπτιδιο 157-170 αλφα υπομοναδας
HuAChR ακινητοποιημενο σε thiopropyl-Sepharose, εδωσε αντισωματα IgG
που δεσμευθηκαν με το φυσικο AChR και ανεστειλαν τη δεσμευση της alphabungarotoxin στον υποδοχεα. Το πεπτιδιο αλυσιδας HuAChR αλφαυπομοναδας 160-167 επεδειξε ειδικη ανοσολογικη διασταυρουμενη
αντιδραστικοτητα με ενα κοινο ομολογο πεδιο σε γλυκοπρωτεϊνη D ιου απλου
ερπητα, υπολειμματα 286-293, με αμφοτερες μελετες συνδεσης και
αναστολης. Ετσι, η αλφα-υπομοναδα HuAChR, υπολειμματα 160-167,
προκαλει αντισωματα σε μυασθενικους ασθενεις που συνδεονται με την
φυσικη πρωτεϊνη AChR και ειναι ικανο να προκαλεσει βιολογικο αποτελεσμα.
Η ανοσολογικη διασταυρουμενη αντιδραστικοτητα αυτου του “self” επιτοπιου
με ιο απλου ερπητα υποδηλωνει οτι αυτος ο ιος μπορει να σχετιζεται με την
εναρξη μερικων περιπτωσεων μυασθενειας”.
* Matthew F Cusick, Jane E Libbey, Robert S. Fujinami “Molecular Mimicry as a
Mechanism of Autoimmune Disease” (Μοριακος μιμητισμος ως ενας
μηχανισμος αυτοανοσης ασθενειας) Clin Rev Allergy Immunol. 2012
Feb;42(1):102–111.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3266166/
Περιληψη
“Μια ποικιλια μηχανισμων εχει προταθει ως το μεσο με το οποιο οι λοιμωξεις
μπορουν να προκαλεσουν η/και να επιδεινωσουν αυτοανοσες ασθενειες.
Ενας μηχανισμος ειναι ο μοριακος μιμητισμος, οπου ενα ξενο αντιγονο
μοιραζεται αλληλουχια η δομικες ομοιοτητες με αυτο-αντιγονα. Ο μοριακος
μιμητισμος τυπικα χαρακτηριζεται απο ενα επιπεδο αντισωματος η Τ
κυτταρων. Ωστοσο, η δομικη συγγενεια μεταξυ του παθογονου και του self
δεν λαμβανει υποψη την ενεργοποιηση των Τ κυτταρων σε εναν αριθμο
αυτοανοσων νοσηματων. Ενας προτεινομενος μηχανισμος που θα μπορουσε
να παρερμηνευθει ως μοριακος μιμητισμος ειναι η εκφραση των διπλων
υποδοχεων Τ κυτταρων (TCR) σε ενα μονο Τ κυτταρο. Αυτα τα Τ κυτταρα
εχουν διπλη αντιδραστικοτητα τοσο στα ξενα οσο και στα αυτοαντιγονα,
αφηνοντας τον ξενιστη ευαλωτο σε ξενες προσβολες ικανες να προκαλεσουν
αυτοανοση αντιδραση. Σε αυτη την ανασκοπηση, συζηταμε συνοπτικα τι ειναι
γνωστο για τον μοριακο μιμητισμο και ακολουθει μια συζητηση για την
τρεχουσα κατανοηση των διπλων TCRs. Τελος, συζηταμε τρεις μηχανισμους,
συμπεριλαμβανομενων του μοριακου μιμητισμου, των διπλων TCR και
χιμαιρικων TCRs, με τις οποιες η διπλη αντιδραστικοτητα του Τ κυτταρου
μπορει να παιξει ρολο σε αυτοανοσες ασθενειες”.
* Robert S. Fujinami, Matthias G. von Herrath, Urs Christen, J. Lindsay Whitton
“Molecular Mimicry, Bystander Activation, or Viral Persistence: Infections
and Autoimmune Disease” (Μοριακος μιμητισμος, ενεργοποιηση
παρευρισκομενων η ιικη επιμονη: λοιμωξεις και αυτοανοση ασθενεια) Clin
Microbiol Rev. 2006 Jan;19(1):80–94.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1360274/
Περιληψη
“Οι μολυνσεις απο ιους και οι αυτοανοσες νοσοι εχουν συνδεθει εδω και
καιρο. Αυτες οι λοιμωξεις συχνα προηγουνται της εμφανισης φλεγμονης στο
οργανο-στοχο. Αρκετοι μηχανισμοι που χρησιμοποιουνται συχνα για να
εξηγησουν τη συσχετιση της αυτοανοσιας και της λοιμωξης απο τον ιο ειναι ο
μοριακος μιμητισμος, η ενεργοποιηση των παρασιτων (με η χωρις εξαπλωση
επιτοπιου) και η ιικη αντοχη. Αυτοι οι μηχανισμοι εχουν χρησιμοποιηθει
ξεχωριστα η σε διαφορους συνδυασμους για να λαμβανουν υποψη την
ανοσοπαθολογια που παρατηρειται στο σημειο της λοιμωξης η/και των
θεσεων αυτοανοσης νοσου, οπως ο εγκεφαλος, η καρδια και το παγκρεας.
Αυτοι οι μηχανισμοι συζητουνται στο πλαισιο της πολλαπλης σκληρυνσης, της
μυοκαρδιτιδας και του διαβητη, τρεις ασθενειες με ανοσοθεραπεια που
συχνα συνδεονται με λοιμωξεις απο ιους”.

Επιμελεια αρθρου : Σιμος Δαλκυριαδης